Далее, согласно Викторину, если Отец как чистое Бытие, лишенное формы, непознаваем обычным способом и является предметом апофатического богопознания или мистического опыта сверхумного прикосновения (intellectu quodam auditur, praeintellegentia potius quam intellegentia accipitur, cognoscitur, creditur) 2041 , то Он становится познаваемым в Сыне как истинно Сущем, Который есть Форма этого Бытия. Действительно, как разъясняет Викторин, «Всякое реально существующее (omnis παρξις) обладает бытием (quod est esse). Но не всякое бытие непременно есть также и реальное существующее и сущее (non continuo κα παρξις est neque ν), разве что оно называется сущим в потенциальном смысле (potentialiter) и неявным образом (non in manifesto). Ведь сущее ( ν) есть бытие, определенное какой-либо формой (figura quadam formatum illud quod est esse). А то, что чистое (purum) [бытие] познается как чистое тогда, когда мыслится уже получившим форму, – ведь именно форма является причиной познания, – ясно указывает на то, что одно есть форма, а другое – то, что получило форму. И то, что получило форму, это есть бытие, а форма есть то, что дает этому бытию возможность быть познанным. Итак, чистое Бытие мы приписываем Богу [Отцу], а Форму – Христу (hoc ergo quod est esse Deo damus, formam autem Christo), поскольку Отец познается через Сына, т.е. чистое Бытие [познается] через [Свою] Форму. И потому сказано: “Видевший Меня видел Отца” ( Ин.14:9 )» 2042 . Если Сын у ап. Павла называется также «Образом Бога невидимого» (imago Dei invisibilis, imago et forma Dei, Кол.1:15 ) 2043 , то, по мнению Викторина, это означает, что «в Форме видим Тот, Чья это Форма, и в Образе видим Тот, Чей это Образ (in forma videtur id cuius forma... et [in] imagine videtur is cuius imago est), особенно если Тот, Чей это Образ, невидим» 2044 . Поэтому можно сказать, что Сын – это «явленный Образ Отца» (forma in manifesto, forma apparens), Который в Отце находится в скрытом виде (in occulto) 2045 . Отец – это потенция существования, жизни и мышления, которые находятся в Нем «в скрытом виде», «в себе (in se) и включены в существование (circa exsistentiam), или скорее сами суть то же, что и существование»; в Сыне же они существуют актуально «как проявленные вовне» (veluti foris et in manifesto) 2046 . Поскольку же, как мы покажем ниже, Викторин полагает, что в Сыне как Логосе заключена и третья Ипостась Троицы – Св. Дух, можно сказать, что Сын и Дух, будучи «Двумя в одном» (in uno duo) 2047 , вместе определяют Отца как чистое Бытие и делают Его доступным познанию 2048 . 1.4. Учение об «умопостигаемой триаде» и третья тринитарная схема Викторина

http://azbyka.ru/otechnik/Aleksej-Fokin/...

Et quod imago substantia a substantia eius in qua est vel substitit genita in declarationem intus potentiae, hinc pater qui intus, hinc filius qui foris. Rursus quod filius g-logos est, in actionem festinans substantia, vita enim g-logos et intellegentia, g-logos processit in substantiam eorum quae sunt et intellectibilium et hylicorum. Et idcirco actio ipsius g-tou g-logou propter inbecillitatem percipientium ipsum et patitur et passibilis est vel potius passibilis dicitur. Dicit ergo beatus Paulus de Christo: qui est imago dei invisibilis, primogenitus ante omnem creaturam, quoniam in ipso creata sunt omnia quae in caelis et quae in terris, visibilia et invisibilia, sive sedes sive dominationes sive principatus sive potestates; omnia per ipsum et in ipso constituta sunt et ipse est ante omnia et omnia in ipso consistunt; ipse est caput corporis ecclesiae, qui est principium, primogenitus a mortuis ut fieret in omnibus ipse primarius, quoniam in ipso conplacuit omnem plenitudinem inhabitare et per ipsum reconciliare et reconvertere omnia in ipsum, pacificans per sanguinem crucis eius sive ea quae in terris sive ea quae in caelis. Totum mysterium in ista expositione dictum est. Quod g-homoousios, dicit ex isto: qui est imago invisibilis dei. Quod filius: primigenitus. Quod non creatus: ante omnem creaturam dixit. Si enim et ipse creatus esset, non diceret ante omnem creaturam. Et proprie dixit: primigenitus, quod est de filio. Iungamus ergo sensum: primigenitus ante omnem creaturam. Ergo hic genitus ut filius, illa creatura ut quae creata sit. Non autem quod et alium postea genuit, sed quod ante omnem creaturam primigenitus. Est autem omnis creatura et eorum quae in caelis et eorum quae in terris, visibilium et invisibilium. Sine creatura ergo filius. Natura igitur et generatione filius. Quod Christus g-logos est et quod g-logos omnium quae sunt, ad id ut sint, causa, et idcirco dictum est: quod in ipso condita sunt omnia et per ipsum condita et in ipso condita. g-logos enim et causa est ad id quod est esse his quae sunt et est receptaculum eorum quae in ipso sunt.

http://azbyka.ru/otechnik/Marij-Viktorin...

Alia igitur anima divinior cum suo g-nYi. Sensibilis enim potentia hylicus g-nous est insitus et consubstantialis hylicae animae. Si igitur istud est, g-logos caelestis, hoc est g-nous vel spiritus divinus, est in anima divina. Ipsa autem divina anima in hylico spiritu, hylicus autem spiritus in hylica anima, hylica autem anima in carnali corpore, quod oportet purgari cum tribus omnibus, ut accipiat lumen aeternum et aeternam vitam; hoc autem perficit fides in Christo. 63. Dicamus igitur quomodo talis anima iuxta imaginem dei et iuxta similitudinem effecta sit et si sola anima homo. Ut dicit Paulus, alius est terrenus, alius animalis, alius spiritalis, et ista omnia in uno homine, sed maxime hominem interiorem frequenter dicit; sic enim est anima. Colligit enim g-noun et divinam animam et dicit caelestem hominem, reliquum autem terrenum hominem. Si istud est, anima nostra iuxta imaginem est dei et domini Iesu Christi. Si enim Christus vita et g-logos est, imago est dei, in qua imagine perspicitur pater deus, hoc est quod est esse in vita. Hoc est enim imago, ut dictum. Et si est Christus vita, quod est autem vivere hoc est g-logos, ipsa autem vita hoc est quod est esse, hoc autem quod esse pater est et, si rursus ipsa vita hoc est quod intellegere, id autem est sanctus spiritus, et tria ista sunt omnia et in unoquoque tria et unum tria et omnino g-homoousia. Si igitur anima, secundum quod anima est, et animae esse est et vivere et intellegere, tria ergo, superioris triados anima est, ut imago imaginis. Est enim, iuxta quod anima est, in eo quod est esse, et vitam dans et intellegentiam, ante intellegere simul habens ista g-homoousia in uno, et sunt singula ut sua substantia, non scissione, non divisione, non effusione, nec protentione, neque partu praecisa, sed sempiterna tria, aliud exsistens in alio exsistente et ista substantialiter. Iuxta imaginem ergo. Et sicuti pater esse est, filius autem duo, sed in motu et in actu, sic anima in eo quod anima ut potentia patrica, vivificatio autem et intellegentia in motu.

http://azbyka.ru/otechnik/Marij-Viktorin...

Можно, пожалуй, говорить о том, что практическая задача православного богословия – различение духов. Оно должно быть направлено на то, чтобы помочь положительному содержанию современной науки, техники и прочего преодолеть беззаконие автономии, которая есть порабощение тлением, диаволом и есть всецелый грех; помочь найти свое место внутри соборной истины православия, потому что ей принадлежит оно по своей природе: «Ибо то, что благо для всех, принадлежит нам» 247 . Так, «пленяя всякое помышление в послушание Христу» (ср.: 2Кор.10:5 ), нам следует наполнять славою Образа всякое доброе начинание, освящая и освобождая всякую тварь. «Где Дух Господень, там свобода. Мы же все открытым лицем, как в зеркале, взирая на славу Господню, преображаемся в тот же образ от славы в славу, как от Господня Духа» ( 2Кор.3:17–18 ). Было бы весьма полезно, к примеру, если бы православное богословие высказалось о том, какие принципы современной философии – в ее отношении к материальному и идеальному, к сущности и существованию, к жизни и бытию – могли бы быть приняты богословием воплощенного Слова; о том, какие из выводов научной психологии могли бы приобщением к опыту аскетической и сакраментальной церковной жизни стать частью церковной антропологии; и какие из нынешних социальных движений могли бы быть использованы экклесиологическим срезом православной антропологии 248 . Однако все это уводит далеко за рамки настоящего исследования. Я хотел лишь, с одной стороны, обозначить возможные направления такой работы, а с другой, определить то единственное основание, без которого она невыполнима. «Ибо никто не может положить другого основания, кроме положенного, которое есть Иисус Христос » ( 1Кор.3:11 ). 2 См.: H.Willms, Eikon; G. Kittel, 386–7; P.Aubin, L’image dans l’oueuvre de Plotin; H. Merki, Ebenbildlichkeit [Полные выходные данные библиографических ссылок приведены в разделе Библиография. – Науч. ред.]. 3 См.: Быт.1:26–27 ; Прем.7:24–28 . А также: K.L. Schmidt, Homo Imago Dei; L. Kohler, Die Grundstelle der Imago-Dei-Lehre Gn 1, 26; H.H. Rowley, The Faith of Israel (London 1956), 74–98; J.J. Stamm, Die Gottebenbildlichkeit des Menschen; J. Jervell, Imago Dei; V Vellas, O anthropos kata tin P. Diathikin; N.Bratsiotis, Anthropologia tis P. Diathikis.

http://azbyka.ru/otechnik/Nellas-Panajot...

Григорий Палама Иоанн Экхарт «Так как символ природным образом получает бытие от того, символом чего выступает, мы говорим, что он становится символом себя самого. – Ведь и воспламеняющая сила огня, выставляя вперед в качестве своего символа доступное чувству тепло, делается... символом себя самое, всегда имея с собой это тепло и тем не менее оставаясь единой и не претерпевая ни малейшего разделения с собою, пользуясь же теплом естественным способом в качестве символа всякий раз, когда находится способное к восприятию. Так и свет готового взойти солнца, выставляя символом сияние зари, становится символом себя самого (ατ αυτο σμβολν)». «Образ (imago) присутствует лишь в просветленном разумом естестве, где одно и то же возвращается в совершенном обращении к себе и где Порождающий по отношению к порожденному или побегу есть Он же Сам в Своем ином (in se altero), обретающий Себя в Своем ином как иное Себе (sealterum)». «Когда из дерева прорастет какая-нибудь ветвь, то она обладает именем и сущностью этого дерева. Что из древа исходит, то в нем остается. Что же в нем остается, то из него исходит: так ветвь бывает образом себя самое (een utedruc sijns selfs)». Будучи сформулированы в п. 23–27 «Толкования на Евангелие от Иоанна» 50 , выкладки И. Экхарта по поводу «imago» и «exemplar» следуют за его тезисами о духовных совершенствах (14–22), повторяют и подытоживают их, переводя разговор в другую, но параллельную плоскость; и это хорошо известно в европейской науке об Экхарте 51 . Термин «imago» повторяется в латинских проповедях (в том числе – 49), а в немецких проповедях (в частности – 16 а, б) он передается с помощью эквивалента «bild». В трех же первых «Парижских диспутациях» (1302–1303) образ называется «species». В диспутациях приводятся несколько доказательств того, что образ не является сущим, причем он не просто не существует, но не существует по превосходству над формами тварного бытия. Среди этих доказательств одно, приведенное в диспутации «Является ли познание ангела, ибо оно означает деятельность, его бытием?», близко напоминает изложенные выше построения Гр. Паламы в трактате II «Против Григоры», гл. 21. Образ – не сущность (substantia) вещи, однако и не неотъемлемый от вещи, своего носителя признак (accidens), но нечто третье, отличное от них и несводимое к ним. Для квалификации такого нечто мы вынуждены опираться на них и отталкиваться от них 52 . Палама оперся на акциденцию и, отталкиваясь от нее, получил «συμβεβηκς πς» («как бы акциденцию»).

http://azbyka.ru/otechnik/filosofija/hri...

Si igitur Christus forma est dei, forma autem substantia est – idipsum enim forma et imago – est autem forma et imago dei g-logos et semper g-logos ad deum, g-homoousion g-logos deo ad quem et in principio et semper est g-logos. Esse autem imaginem et substantiam et simul cum substantia quod g-homoousion dicitur, ex hoc manifestum: dixit enim apostolus: semet ipsum exinanivit, formam servi accipiens. Numquid enim formam solum accepit hominis, non et substantiam hominis? Induit enim et carnem et in carne fuit et passus est in carne et hoc est mysterium et hoc quod salutare sit nobis. Si igitur exinanivit se ipsum et Christus exinanivit se ipsum et antequam in carne esset, antequam in carne esset, fuit Christus. Et si fuit ante istud, quoniam se ipsum exinanivit, ipse induit carnem. Quare enim se exinanivit si, ut dicis, o Marcelle aut Photine, adsumpsit hominem, quasi quartum quod esset. Oportebat enim g-logon qui esset manere, adsumere hominem et modo quodam inspirare spiritum ad actiones. Sed dixit: exinanivit se ipsum. Recte, qui habebat induere hominem. Quid igitur est: exinanivit se? Universalis g-logos non esse universalem, in eo quod est esse g-logos carnis et fieret caro. Non igitur adsumpsit hominem, sed factus est homo. Est igitur forma substantia cum substantia in qua est forma. g-homoousios igitur formae substantia substantiae principali et potentialiter priori, quod ista praestat formae esse et substantiam esse et in substantia esse et semper simul esse; sine enim altero alterum non est. Secundum igitur quod forma a substantia substantia est, forma quae sit substantiae, istud dei filius est, quo forma, substantia. Quod autem semper substantia cum forma, semper pater, semper filius et semper filius ad patrem, hoc est g-logos ad deum, hoc autem semper. Sed quoniam ista forma substantia est, quae imago est et g-logos est, quem filium dei esse dicimus, secundum quod g-logos est, omnium quae sunt g-logos est. Universalis enim g-logos filius dei est cuius potentia proveniunt et procedunt in generationem omnia et consistunt.

http://azbyka.ru/otechnik/Marij-Viktorin...

Григория Паламы остаётся ещё в рукописях. Общую характеристику эпохи и богословских движений см. у Епископа Порфирия, Первое путешествие в афонские монастыри и скиты, часть II, с. 358 сл., и его же История Афона, часть III, отд. 2, с. 234 сл.; архимандрит Модест. Св. Григорий Палама , архиепископ Солунский. Киев, 1860, с. 58–70, 113–130; Епископ Алексий. Византийские церковные мистики XIV века. Казань, 1906; его же Собрание сочинений, том I. Г.Х Παπαμιχαλ. γιος Γρηγριος Παλαμς ρχιεπσκοπος Θεσσαλονκης. Πετροπολις – λεξανδρεα, 1911; русское изложение в библиографической статье Соколова И. И в Журнале Министерства Нар. Просвещения, 1913, апрель–июль. – Восточное различение «сущности» и «энергии» было встречено резким осуждением в католическом богословии. Наиболее подробно и резко об этом говорит Петавий, Opus de theologicis dogmamicus. Ed. Thomas. Barri-Ducis, 1864, t. 1, I. 1, сс. 12–13, 145–160; III, 5, 273–276. 89 Св. Афанасий Великий . Четыре слова против ариан, 2, 31 – PG 36, 212 (русск. пер. 2, 302): «Не нас получило бытие Божие Слово; напротив, мы ради Его получили бытие, и о Нём создашася всяческая ( Кол.1:16 ). Не по нашей немощи Он, как мощный, получил бытие от единого Отца, чтобы Им, как орудием, создать и нас. Да не будет сего! Не таково учение истины! Если бы угодно было и не созидать тварей, тем не менее было Слово у Бога, и в Нём был Отец. Тварям невозможно было получить бытие без Слова, потому и получили бытие Им – что и справедливо. Поскольку Слово есть собственный по естеству Сын Божий сущности; поскольку Оно от Бога и в Боге, как само изрекло о сем: то созданиям невозможно было не Им получить бытие». 95 Ср.: πεικνισμα у Григория Нисского , Об устроении человека. – PG 44, 137 (русск. пер. 1, 90). – Блаж. Августин удачно различает и противопоставляет imago ejusdem substantiae – Сын Божий и imago поп ejusdem substantiae, sicut pictura, imago creata – человек. – Августин. Вопросы о седьмокнижии [Пятокнижие, книги Иисуса Навина и Судий], V, 4 – PG 34, 749.

http://azbyka.ru/otechnik/Georgij_Florov...

412 De homine agi nulla dubitatio est; hic cum ex duabus substantiis constet, ex corpore et anima (Adv. Marc., IV.37; cp. Scorp., 9; Adv. Prax., 16; De resurr., 45). 413 Ita vocabulum homo consertarum substantiarum duarum quodam modo fibula est: sub quo vocabulo, non possunt esse nisi cohaerentes. Cp. De anima, 9: Hic erit homo interior, alius exterior, dupliciter unus. Лишь иногда Тертуллиан в риторических целях отождествляет человека с одной лишь душой, totum, quod sumus, anima sit; denique sine anima nihil sumus, ne hominis quidem, sed cadaveris nomen (De carn. Chr.,12; cp. De test, anim., 1; De anima, 13). Другое встречающееся у Тертуллиана традиционное определение человека – animal rationale, intellectus et scientiae capax (Adv. Marc., II.4; Adv. Prax., 5). 414 afflatus Dei, id est anima. Cp. De resurr., 7: animae suae (sc. Dei) umbra, spiritus sui aura, oris sui opera. 415 Подобное воззрение на душу как часть (πσπασμα) мирового Духа (πνεμα) было свойственно стоикам. См. Dilogenes Laertius, VII.143; 156; Plutarchus, De comm, not., 46 ,1084e; SVF II. 780; II.785. 417 Capit etiam imaginem spiritus dicere flatum. Nam et ideo homo imago Dei, id est spiritus: Deus enim spiritus. Imago ergo spiritus, flatus. В другом месте (De anima, 10) Тертуллиан отождествляет душу и дух, понимаемый в смысле человеческого дыхания, которое производит душа, а не в смысле Духа Божия: ut ipsa sit anima spiritus, dum ipsius est spirare, cujus et vivere... Ita cum de animaet spiritu agitur, ipsa erit anima spiritus, sicut ipsa dies lux. 418 См. выше, § 2.3.2. Эти две черты образа Божия в человеке –разумность и духовность – прямо соотносятся со Вторым и Третьим Лицом Св. Троицы, вместе с Которыми Бог Отец создал человека и создал подобного Им (quibus similem, Adv. Ргах., 12). 419 Liberum et sui arbitrii et suae potestatis invenio hominem a Deo institutum, nullam magis imaginem et similitudinem Dei in illo animadvertens, quam ejusmodi status formam (II.5). 420 habens illas utique lineas Dei, qua immortalis anima, qua libera et sui arbitrii, qua praescia plerumque, qua rationalis, capax intellectus et scientiae... et in his imago. «Предведение» (praescia) и «обладание мышлением и знанием» (capax intellectus et scientiae) сводятся к основному свойству души – ее «разумности» (rationalis).

http://azbyka.ru/otechnik/Aleksej-Fokin/...

Sed, si inpossibile, nec similis ergo. Non igitur g-homoiousion. Videamus igitur et istud. Si simile, aut in eodem genere substantiae est, ut hominis aut animalis: similis enim est et homo homini et animal animali, aut in alio genere, veluti homini lapis aut statua equo. Quomodo igitur dicunt ista duo g-homoiousia esse? Si in eodem genere, ut in animali, magis praecedit substantia. Si autem in ipsa substantia, aut divisa aut ab alia superiore substantia nata. Sed utrumque aut subalternum est et alterum subiectum. Sed si divisa, neque in aequalia neque in inaequalia habet alterum perfectum. Sed duo perfecta et a perfecto perfectum. Non igitur in ipsa similitudine quippe et similitudo. Si istud sic, necesse est in alio genere. Unde igitur illud an alterum quid? Ex nihilo igitur, aut duo principia. Sed nihil horum, quoniam et unum principium et eorum quae sunt omnia causa pater secundum g-ton g-logon qui in principio erat et idcirco semper erat. Non ergo ex nihilo erat. Si vero et istud, neque et in eo quod alterum genus et similitudo. Quomodo autem dicit? Non quod Iesus arbitratus est semet ipsum aequalia esse deo, sed quod non rapinam arbitratus est aequalia esse. Ea enim quae natura non sunt aequalia, non per divinitatem propriam, sed quae iuxta fortunam facta sunt aequalia, quasi rapina aequalia sunt. Magna igitur confidentia et vere naturalis divinitas ad id quod est aequalia esse, non arbitrari rapinam deo aequalia esse. 24. Sed ista et rursus. Ad Colossenses quid dicit? Quod ante omnia primus Iesus. Duplex enim generatio eius, una quidem in divinitatem et in filietatem, occulta, divina et quae fide intellegatur, alia autem in carnem venire et ferre carnem. Illa quidem sola generatio a deo, potentiae manifestatio; ista autem acceptio magis carnis, non generatio. Si igitur est prior, non ab homine est et salvator. Si generatio est, non est figmentum. Si autem a deo generatio, non de nihilo. Si imago dei Iesus, g-homoousios est. Imago enim substantia cum substantia cuius est et in qua est imago.

http://azbyka.ru/otechnik/Marij-Viktorin...

Âdna, «Herrens»   Âdna, Jostein. «Herrens tjener i Jesaja 53 skildret som triumferende Messias: Profettargumens gjengivelse og tolkning av Jes 52,13–53,12.» Tidsskrift for Teologi og Kirke 63 (1992): 81–94. Agouridis, «Son of Man» Agouridis, S. «The Son of Man in Enoch.» Deltion biblikn meletn 2 (1973): 130–47. Agus, «Gnosticism» Agus, Aharon. «Some Early Rabbinic Thinking on Gnosticism.» JQR 71 (1980–1981): 18–30. Alarcon Sainz, «Vocables» Alarcon Sainz, Juan J. «Vocables griegos y latinos en los Proemios (Pètîhôt) de Lamentaciones Rabbah.» Sefarad 49 (1989): 3–10. Albright, «Discoveries» Albright, William Foxwel1. «Recent Discoveries in Palestine and the Gospel of St John.» Pages 153–71 in The Background of the New Testament and Its Eschatology: Essays in Honour of Charles Harold Dodd. Edited by W. D. Davies and D. Daube. Cambridge: Cambridge University Press, 1964. Albright, «Logos» Albright, William Foxwel1. «The Supposed Babylonian Derivation of the Logos.» JBL 39 (1920): 143–51. Albright, Period Albright, William Foxwel1. The Biblical Period from Abraham to Ezra. New York: Harper, 1963. Albright, Stone Age Albright, William Foxwel1. From the Stone Age to Christianity: Monotheism and the Historical Process. Baltimore: Johns Hopkins Press, 1946. Albright, «Wisdom» Albright, William Foxwel1. «Some Canaanite-Phoenician Sources of Hebrew Wisdom.» Pages 1–15 in Wisdom in Israel and in the Ancient Near East: Presented to Professor Harold Henry Rowley for His 65th Birthday. Edited by M. Noth and D. Winton Thomas. Supplements to Vetus Testamentum 3. Leiden: Brill, 1955. Albright, Yahweh Albright, William Foxwel1. Yahweh and the Gods of Canaan. Jordan Lectures 1965. Garden City, N.Y.: Doubleday, 1968. Albright and Mann, Matthew Albright, W. E, and C. S. Mann. Matthew. AB 26. Garden City, N.Y.: Doubleday, 1971. Alexander, «3 Enoch» Alexander, P. Introduction to «3 (Hebrew Apocalypse of) Enoch.» OTP 1:223–253. Alexander, «Imago Mundi» Alexander, Philip S. «Notes on the " Imago Mundí of the Book of Jubilees.» JJS 33 (1982): 197–213.

http://azbyka.ru/otechnik/world/the-gosp...

   001    002    003    004   005     006    007    008    009    010