| Mullis itaque gratiarum actionibus praefato Philosopho pro lanio beneficio redditis, consecraverunt ipsum et Methodium in episcopos, nec non et ceteros eorum discipulos in presbyteros et diaconos. 10. Cum autem Philosophus, qui et Constantinus, diem transitus sui imminere sibi sensisset, ex concessione summi pontificis imposuit sibi nomen Gyrillum, dicens hoc revelatum sibi fuisse: et sic post quadraginta dies dormitionem accepit in Domino sexto decimo Kalendas Marlias. Praecepit autem sanctus aposlolicus, ut omnes tara gracci quam romani clerici ad cxcquias ejus accurrerent cum psalmis et canticis, cum cereis et thuris odoribus, et non aliter ei, quam ipsi quoque aposlolico, funeris honorem impenderent. 11. Tunc supradiclus frater ejus Mcthodius accedens ad sanctum pontificem, et procidens ad vestigia ejus, ait: Dignum ac necessarium duxi suggerere Beatitudini Tuae, Aposlolice Pater, quoniam quando ex domo nostra ad servitium, quod auxiliante Domino fecimus, sumus egressi; maler cum mullis lacrymis obtestata est, ut si aliquem ex nobis, antequam reverteremur, obiissc conlinger, defunctum fratrem frater vivens ad monasterium suum reduceret, et ibidem illum digno et competenti obsequio sepeliret. Dignetur igitur Sanctitas Vestra hoc munus meae parvitati concedere, ne precibus matris vel eontestalionibus videar aliquatenus contraire. Non est visum apostolico, quamvis grave sibi aliquantulum videretur, petitioni et voluntati hujuscemodi refragari: sed clavusum diligenter defuncti corpus in locello marmoreo, et proprio insuper sigillo signatum, post septem dies dat ei licentiam recedendi. Tunc romaDus clerus simul cum episcopis ac cardinalibus et nobilibus urbis consilio habito convenientes ad apostolicum coeperunt dicere: I dignum nobis valde videtur, venerabilis Pater et Domine, ut tantum tamque magnificum virum, per quem tam pretiosum thesaurum urbs et ecclesia nostra recuperare promeruit, et quem Deus ex tam longinquis regionibus et exteris ad nos sua gratuita pietate perducere, et adhuc etiam ex hoc loco ad sua regna est dignatus assumere, qualibet interveniente occasione in alias patiamini partes transferri: sed hic potius placet, honorifice tumuletur, quia et dignum va.de est, ut famae tam celebris homo, in tam celeberrima urbe, celebrem locnm habeat sepulturae. |
| 8. Sed enormis intentio philosophiae solet plerumque nec prospicere pro pedibus (sic Thales in puteum), solet et sententias suas non intellegendo ualetudinis corruptelam suspicari (sic Chrysippus ad elleborum). Tale aliquid, opinor, ei accidit, cum duo in unum corpora negauit, alienata a prospectu et recogitatu praegnantum, quae non singula cotidie corpora, sed et bina et terna in unius uteri ambitu perferunt. Inuenitur etiam in iure ciuili Graeca quaedam quinionem enixa, filiorum semel omnium mater, unici fetus parens multiplex, unici uteri puerpera numerosa, quae tot stipata corporibus, paene dixerim populo, sextum ipsa corpus fuit. 9. Vniuersa conditio testabitur corpora de corporibus processura iam illic esse unde procedunt. Secundum sit necesse est quod ex alio est. Nihil porro ex alio est, nisi, dum gignitur, duo sunt. VII. 1. Quantum ad philosophos satis haec, quia quantum ad nostros ex abundanti; quibus corporalitas animae in ipso euangelio relucebit. Dolet apud inferos anima cuiusdam et punitur in flamma et cruciatur in lingua et de digito animae felicioris implorat solacium roris. 2. Imaginem existimas exitum illum pauperis laetantis et diuitis maerentis? Et quid illic Eleazari nomen, si non in ueritate res est? Sed et si imago credenda est, testimonium erit ueritatis. Si enim non haberet anima corpus, non caperet imago animae imaginem corporis, nec mentiretur de corporalibus membris scriptura, si non erant. 3. Quid est autem illud quod ad inferna transfertur post diuortium corporis, quod detinetur illic, quod in diem iudicii reseruatur, ad quod et Christus moriendo descendit (puto, ad animas patriarcharum), si nihil anima sub terris? Nihil enim, si non corpus; incorporalitas enim ab omni genere custodiae libera est, immunis et a poena et a fouella. Per quod enim punitur aut fouetur, hoc erit corpus; reddam de isto plenius et oportunius. 4. Igitur si quid tormenti siue solacii anima praecerpit in carcere seu deuersorio inferum, in igni uel in sinu Abrahae, probata erit corporalitas animae. Incorporalitas enim nihil patitur, non habens per quod pati possit; aut si habet, hoc erit corpus. In quantum enim omne corporale passibile est, in tantum quod passibile est corporale est. |
| Tunc ostendit eis ingentem Aegyptium nigriorem fuligine, faciem acutam cum barba prolixa, crines usque ad pedes, oculos igneos sicut ferrum ignitum, scintillas emicans ex ore eius et ex naribus egrediebatur flamma sulphurea, pennarum adaeque habentem alas spineas sicut istrix, et erat uinctus a tergo manibus, igneis catenis strictus. et dixit ei angelus domini: – Quoniam audisti uocem apostoli et omnia pollutionum genera de isto templo mundasti, secundum promissum apostoli soluam te, ut uadas ubi nulla conuersatio hominum est uel esse potest, et ibi sis usque ad diem iudicii. Et cum exsoluisset eum, ille ululatum taeterrimum dirae uocis emittens euolauit et nusquam conparuit. angelus autem domini uidentibus cunctis euolauit ad caelum. 8 Tunc rex una cum uxore sua et duobus fillis et cum omni exercitu suo et cum omni populo qui saluatus est et cum omni populo ciuitatis suae et uicinarum urbium quae ad eius regnum pertinebant credens baptizatus est. et deposito diademate capitis et purpura coepit apostolum non deserere. Interea colligentes se uniuersorum templorum pontifices abierunt ad Astrigem 576 regem fratrem eius maiorem et dixerunt: – Frater tuus discipulus factus est magi hominis qui templa nostra sibi uindicat et deos nostros confringit. Cum haec flentes reierrent, ecce et aliarum ciuitatum pontifices eadem coeperunt flentes referre. tunc rex Astriges indignatus misit mille uiros armatos cum pontificibus ut ubicumque inuentus esset apostolus uinctum illum perducerent ad eum. Quod cum fecissent, dixit ad eum Astriges rex: – Tu es qui euertisti fratrem meum? Cui apostolus dixit: – Ego non euerti eum sed conuerti. Dicit ei rex: – Tu es qui deos nostros fecisti comminui? Dicit ei apostolus: Ego dedi potestatem daemonibus qui in eis erant ut ipsi conquassarent idola uana in quibus degebant, et omnes homines relicto errore crederent omnipotenti deo qui in caelis habitat. Dicit ei rex: – Sicut tu fecisti fratrem meum ut relinqueret deum suum et tuum crederet, ita et ego faciam te relinquere deum suum et deum meum credere et ipsi sacrificare. |
| Nam cum mysterium adventus sui conpleret, tum iam passionem sustinuit, ut se exinaniret, ut personam servi susciperet. Sic et reliqua, in quibus omnibus actus est et operatio, quamquam et in primo exsistentiae suae actu, sicuti in multis libris docuimus, passio extiterit recessionis a patre; unde tenebrae, id est hyle, consecuta est, non creata. Sed haec plenius alibi. 32. Nunc quid adsertum est, quid probatum? Deum patrem, filium deum, g-homoousion esse; esse tamen et patrem in substantia et filium in ea quidem substantia, sed sibi exsistentem actum agente; in actu passiones extitisse; numquam separatum a patre ex aeterno et esse et fuisse et futurum esse; actu, quia ita natura agendi est, et cum patre vel in patre esse et extra; hoc dici et intus et foris, cum ipse agat, quia de patre ei actus est, patre agente; agere dicitur et tamen omnia patrem per illum agere; hunc esse g-logon, omnium et universaliter universalium et generum et specialium et partilium g-logon, et, quia omnium et incorporalium, ergo et corporalium pro sua vi ad id quod esse possunt, ut sint, g-logon. Unde et mysterii ordinatione novissimis saeculis g-logos, quia omnium exsistentium, adumbrata per spiritum sanctum Maria virgine, incarnatus est, ipse ille, quem supra demonstravimus, filius, eodem modo ut esset in corpore, quo spiritus sanctus in nobis, non totus – nam ut deus ubique est – sed ut pars eius. Omnium enim divinorum pars hoc semper est quod est totum, ut est anima in corporibus, ut virtus ac disciplina in animis, ut sol aut eius lux in oculis. Ipsum autem g-logon ipsum que illum, quem demonstravimus, filium fuisse in corpore omnia evangelia declarant, apostolus omnis, omnes prophetae. Cum enim praedixerunt futurum Christum, in carne futurum praedixerunt, quippe cum ante carnem dicant et visum et apparuisse, ut Abrahae, ut Iacob, et ipse in carne dixerit: Abraham vidit diem meum et gavisus est. Et apostolus in sacro isto ac mysteriis pleno loco declarat maxime filium dei ante carnem et ipsum postea sumpsisse carnem: hoc enim sentite in vobis quod et in Christo Iesus, qui, cum in forma dei constitutus fuisset, utique hoc quando ante carnem fuit. |
| Сообразно с этим воззрением христиане первых веков придавали больше значения дню смерти, чем дню рождения, так как смерть считали переходом из земной жизни, полной греха и страданий, к безмятежной, блаженной и вечной жизни на небе. Они не отмечали в своих календарях, подобно язычникам, дни, в которые родились их герои-мученики, но тщательно замечали день, в который они чрез победоносную смерть достигли вечного покоя и торжества, и дни смерти святых называли днями рождения (dies natalis). «Мы празднуем, – говорится уже в жизнеописании св. Поликарпа, – день рождения мученика в память тех, которые пострадали, и в назидание и укрепление тех, которые страдают» 24 . «Не умерли те, – говорит Амвросий, – праздник рождения коих мы совершаем, но, возродившись, живут они, так как сделались причастниками Христа, который есть жизнь всех» 25 . «Natalem Sanctorum quum auditis carussumi, – говорит Пётр Хрисолог , – nolite putare illum diem, quo nascuntur in terra de carne, sed de terra in coelum, de labore ad requiem, de tentationibus ad quietatem, de crucialibus ad delicias, non puxas, sed fortes et stabiles et aeternas, de mundanis risibus ad coronam et gloriam». «Natales dies carnis nulli prophetarum, nulli patriarcharum, nemini apostolorum celebravit ecclesia, – говорит блаженный Августин в речи на рождество Иоанна Крестителя: – Solos duos natales celebrat, hujus (т. е. Иоанна) et Christi». Благодаря представленному воззрению первых христиан на дни рождения и дни смерти и основанной на нём календарной церковной практике и дню рождения Спасителя в первые времена христианства – к тому же, времена смутные, – не придавали особенного значения предпочтительно пред другими днями, и в то время, как празднование дня смерти с днями страданий с самых ранних пор отличались и посвящались воспоминанию свящ. событий, день рождения Иисуса Христа как будто забыт, и в христианских обществах как будто не чувствовалось никакой потребности к празднованию этого дня по крайней мере до III века, когда, по-видимому, впервые возник вопрос о дне рождения Спасителя – вопрос, решение которого последовало как будто только в следующем веке. |
| 287 Non enim temporis hujus et saeculi est ista custodia, non aduri sole atque luna et ab omni malo conservari; sed futuri boni expectatio est, cum exeuntes de corpore ad introitum illum regni coelestis per custodiam Domini fideles omnes reservabuntur, in sinu scilicet interim Abrahae collocati, quo adire impios interjectum chaos inhibet, quo usque introeundi rursum in regnum coelorum tempus adveniat (Luc. XVI, 26). Custodiet ergo Dominus exitum, dum de corpore exeuntes, secreti ab impiis interjecto chao inquiescant (In Ps. 120, 16 ). 288 An cum ex omni otioso verbo rationem simus praestituri, diem judicii concupiccemus, in quo nobis est ille indefessus ignis subeundus, in quo subeunda sunt gravia illa expiandae a peccatis animae supplicia? Beatae Mariae animamgladius pertransibit, ut reveletur multorum cordium cogitationes (Lue, II, 35). Si in judicii severitatem capax illa Dei Virgo ventura est, desiderare quis audebit a Deo judicari? (In Ps. 118, 3, 12 ). 289 Neque enim resurrecturis omnibus abexteriore materia corpus acquiritur, neque peregrinae originis externarumque causarum natura redhibetur: sed idipsum in profectum aeternae claritatis emergit, fitque in eo demutatione potius quam creatione, quod novum sit (In Ps. 55, 12 ). 290 Tamen cum de eodem figulo ait: «Et ipse fecit vas aliud secundum quod placuit in conspectu ejus» ( Jerem. XVIII, 4 ), significari etiam intelligitur illa, quae secundum Dei voluntatem resurgentium corporum instauratio est futura. Prout enim ei placet, et in conspectu ejus dignum est, confracta reparabit, non ex alia aliqua, sed ex veteri atque ipsa originis suae materie speciem illis complaciti sibi decoris impertiens: ut corruptibilium corporum in incorruptionis gloriam resurrectio, non interitu naturam perimat, sed qualitatis conditione demutet. Non enim aliud corpus, quamvis in aliud resurget… Fit ergo demutatio, sed non affertur abolitio. Et cum id quod fuit, in id quod non fuit surgit; non amisit originem, sed profecit ad honorem (In Ps. 2, 41 ). |
| 5. Imitamini quod operatus est; diligite quod dilexit, et invenientes in vobis Dei gratiam, vestram in illo redamate naturam. Quoniam sicut ille paupertate divitias non amisit, gloriam humilitate non minuit, aeternitatem morte non perdidit, ita et vos eisdem gradibus eisdemque vestigiis, ut caelestia apprehendatis, terrena despicite. Susceptio enim crucis est interfectio cupiditatum, occisio vitiorum, declinatio vanitatis, et abdicatio omnis erroris. Nam cum Pascha Domini non impudicus, non luxuriosus, non superbus celebret, non avarus, nulli tamen ab hac festivitate longius quam haeretici separantur, maximeque illi qui de Verbi incarnatione male sentiunt, aut minuendo quod est Deitatis, aut evcuando quod est carnis. Verus enim Deus est Filius Dei, totum habens ex Patre quod Pater est, nullo exordio temporalis, nulla varietate mutabilis; nec ab uno divisus, nec ab omnipotente diversus, sempiterni genitoris unigentus sempiternus: ut mens fidelis credens in Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum, in eadem unius Deitatis essentia nec unitatem gradibus dividat, nec Trinitatem singularitate confundat. Non autem sufficit Dei Filium in sola Patris nosse natura, nisi eum non recedentem a propriis, agnoscamus in nostris. Exinanitio enim illa quam reparationi impendit humanae, dispensatio fuit miserationis, non privatio potestatis. Nam cum et ex aeterno consilio Dei non esset aliud nomen sub caelo datum hominibus, in quo oporteat salvos fieri; invisibilis visibilem, intemporalis temporalem, impassibilis passibilem substantiam suam fecit: non ut virtus deficeret in infirmitate, sed ut infirmitas in incortuptibilem posset transire virtutem. 6. Propter quod ipsa festivitas quae a nobis Pascha nominatur apud Hebraeos Phase, id est transitus, dicitur, attestante evangelista atque dicente: Ante diem festum Paschae sciens Jesus quia venit hora ejus, ut transeat ex hoc mundo ad Patrem. Cujus autem naturae futurus erat transitus iste, nisi nostrae, cum inseparabiliter et Pater in Filio, et Filius esset in Patre? Sed quia Verbum et caro una persona est, non dividitur a suscipiente susceptus, et honor provehendi provehentis nominatur augmentum, dicente Apostolo, quod jam commemoravimus: Propter quod et Deus exaltavit illum, et donavit illi nomen quod est super omne nomen. In quo utique assumpti hominis exaltatio commendatur: ut in cujus passionibus manet Deitas indivisibilis, idem coaeternus sit in gloria Deitatis. Ad hanc participationem ineffabilis muneris, beatum transitum fidelibus suis ipse Dominus praeparabat, cum instanti jam proximus passioni, non solum pro apostolis suis atque discipulis, sed etiam pro universa Ecclesia supplicaret et diceret: Non pro his autem rogo tantum, sed pro iis etiam qui credituri sunt per verbum ipsorum in me: ut omnes unum sint, sicut et tu Pater in me, et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint. |
| (2804) Вот почему, если бы были люди – дай Бог, чтобы таких не было, – у кого хватило бы самомнения иметь чувства, противоположные тому, что Мы только что определили, пусть ясно сознают, что они сами себя осуждают своим мнением, что они потерпели крушение в вере и отделились от единства Церкви и что, кроме этого, самим этим фактом они навлекают на себя наказания, налагаемые правом, в случае, если они дерзнут словом, писанием или каким бы то ни было внешним знаком проявить то, что они думают внутри себя. Энциклика «Octobri Mense» Папы Льва XIII (22 сентября 1891 г.) Учение о Посредничестве благодати выражает понимание христианами особой роли Марии в Божественном замысле Спасения. Выражаясь в различных формах, эта роль является в Церкви традиционной. В XIX в. Папа Лeb XIII уточнил ее во многих документах; тот документ, отрывок из которого мы приводим здесь, был опубликован по поводу месяца Розария. (399, 3274) Когда Вечный Сын Божий восхотел ради Искупления и чести человека принять человеческую природу и осуществить своего рода мистический союз со всем человеческим родом, Он не сделал этого прежде, чем Мать, Которую Он Себе избрал, не дала Своего свободного согласия. В каком-то смысле Она представляла весь род человеческий, согласно знаменитому и совершенно истинному мнению св. Фомы Аквинского: «В момент Благовещения согласие Девы ожидалось вместо согласия всей в целом человеческой природы» 197 . Это позволяет утверждать с не меньшей истинностью и верностью, что абсолютно ничто из этого безмерного сокровища всякой благодати, дарованной Господом, – ибо «благодать и истина произошли через Иисуса Христа» [ Ин 1, 17 ] – ничто не дано нам, по воле Божией, иначе как через Марию. Как нельзя прийти к Вышнему Отцу иначе, как только через Сына, в какой-то мере подобным образом к Сыну можно прийти только через Его Мать. Энциклика «Ad Diem Illum» Папы Пия X (2 февраля 1904 г.) Опубликованная по случаю 50-й годовщины определения Непорочного Зачатия [ХВ 397], эта энциклика одновременно является вершиной и поворотным пунктом в мариологическом размышлении Учительства. Здесь папа более точно определяет христологические основания посреднической роли Марии. |
| Dixit enim: in spiritu dei ego eicio daemonia. Deinde de blasphemia et peccato, quod peccarunt Iudaei, sicuti dixit, quale esset in sanctum spiritum. Primum, quod blasphemia et peccatum in sanctum spiritum non remittetur alicui. Peccatum est blasphemiter cum voluntate dicere. Sed istud non sufficit; dixit secundum: etiam si invitus aliquis dicit qualemcumque sermonem, quod non est peccatum, non relinquetur illi in omni saeculo. Si igitur sanctus spiritus dei spiritus est et sanctus spiritus a dei filio omnia habet, una substantia tribus a substantia patris. g-homoousia ergo tria, hoc est simul g-ousia. Si enim patris substantia spiritus, et filius spiritus, sanctus autem spiritus patris est spiritus, in quo ordine ponitur sanctus spiritus? Et praecedit enim, si patris est spiritus, et sequitur, si a filio habet quod est. Et rursus, si filius, secundum quod spiritus, unum est et pater, et est in filio pater et omnes in alternis exsistentes, ergo g-homoousioi sunt, unam et eandem substantiam habentes et semper simul g-homoousioi, divina affectione secundum actionem subsistentiam propriam habentes. 17. Sed ista. Et rursus sufficiunt nobis quae dicta sunt in evangeliis; huius modi enim et in aliis, sicut et in cata Lucan, quod Christus dei filius, ipse salvator dicit: quomodo dicunt Christum filium David esse et ipse David dicit in libro Psalmorum: dixit dominus domino meo, sede a dextris meis. David ergo dominum illum vocat et quomodo filius eius est. In isto Christum et antequam esset in carne et spiritum dei esse et deum esse, ipse haec demonstrat. Videamus igitur et apostolum. Dicit enim de Christo ista ad Romanos, quoniam deus est Christus: in diem irae et revelationis iusti iudicii dei. Sine dubio hoc de Christo. Ipse enim iudicabit. Quoniam apud deum g-to g-mU g-on nihil est, exemplum de genese inducit Paulus: quia patrem multarum gentium posui te ante eum cui credidisti deo qui vivificat mortuos et vocat ea quae non sunt tamquam quae sunt. Quoniam spiritus dei spiritus Christi et idem spiritus sanctus: vos vero non estis in carne, sed in spiritu, si tamen spiritus dei habitat in vobis. |
| 360 Ср. Латер. Собор (649 г.), кан. 3: Mansi 10, 1151. Св. Лев Вел., Посл, к Флав:. PL 54, 759. Халкид. Собор: Mansi 7, 462. Св. Амвросий, О наставл. дев.: PL 16, 320. 363 Ср. Пий XII, Апост. Конст. Munificentissimus, 1 ноября 1950: AAS 42 (1950); Denz. 2333 (3903). Ср. Св. Иоанн Дамаскин , Энк. на Усп. Богородицы, гом. 2 и 3: PG 96, 721–761, особенно 728 В. Св. Герман Конст., На Усп. Пресв. Богородицы, Слово 1: PG 98 (6). 340–348; Слово 3.: 361. Св. Модест Иерус., На Усп. Пресв. Богородицы: PG 86 (2), 3277–3312. 364 Ср. Пий XII, Энцикл. письмо Ad coeli Reginam, 11 окт. 1954: AAS 46 (1954), pp. 633–636; Denz. 3913 слл. Ср. Св. Андрей Крит., Гом. 3 на Усп. Пресв. Богородицы: PG 97, 1089–1109. Св. Иоанн Дамаскин , Точное излож. правосл. веры, 4. 14: PG 94, 1153–1161. 365 Ср. Клойтген (Kleutgen), пересмотренный текст О тайне воплощённого Слова, гл. IV: Mansi 53, 290. Ср. Св. Андрей Крит., На Рожд. Марии, Слово 4: PG 97, 865 А. Св. Герман Конст., На Благовещ. Богородицы: PG 98, 321 ВС. На Усп. Богородицы, 3. 361 D. Св. Иоанн Дамаскин , На Усп. Пресв. Девы Марии, гом. 1. 8: PG 96, 712 BC-713A. 366 16 Ср. Лeb XIII , Энцикл. письмо Adiutricem populi, 5 сент. 1895: ASS 15 (1895–96), p. 303. Св. Пий X, Энцикл. письмо Ad diem illum, 2 февр. 1904: Acta I, p. 154; Denz. 1978 a (3370). Пий XI, Энцикл. письмо Miserentissimus, 8 мая 1928: AAS 20 (1928), p. 178. Пий XII, Выступл. no радио, 13 мая 1946: AAS 38 (1946), p. 266. 369 Ср. Пс.-Пётр Дам., Слово 63: PL 144, 861 АВ. Годфрид Сен-Викторский, На Рожд. Пресв. Девы Марии, Ms. Paris, Mazarine, 1002, fol. 109 г. Герхох Рейхерсбергский, О славе и чести Сына человеческого, 10: PL 194, 1105 АВ. 370 Св. Амвросий, Объясн. Лк.2:7 и 10, 24–25: PL 15, 1810. Св. Августин, На Ин., тр. 13. 12: PL 35, 1499. Ср. Слово 191. 2–3: PL 38, 1010; и т. д. Ср. также Беда Дост., Объясн. на Лк. I, гл. 2: PL 92, 330. Исаак де Стелла, Слово 51: PL 194, 1863 А. 371 Ср. Римский Бревиарий (Часослов), ант. «Под твою защиту» («Sub tuum praesidium»), из 1 Вечерни Малой Службы Пресвятой Девы Марии. |
|
|
