9 Ас боху шуьга, харц дуьненан хьолах пайда а оьцуш, шайна лаха. Юха, и хьал шух дуьсур долчу хенахь, Дала Шен даим лаьттачу чохь ду шу. 10 тешаме верг доккхачунна а тешаме ву, ткъа тешаме воцург доккхачунна а вац. 11 Нагахь шу дуьненан хьал гулдеш тешаме ца хиллехь, стигалахь бакъдолу хьал шух хьан тешор ду? 12 Неханиг шух тешна дита мегаш ца хилча, шуниг хьан лур ду шуна? 13 Шина далур дац цхьана ялхочуьнга. Цунна цхьа везар ву, важа везар вац, я цхьанна хьесталур ву, ткъа вукхунах вешар вац. Цундела цхьаьний – Далла а, хьолана а ялхой хилалур дац шу».   Товрат а, Делан Олалла а   (Маттай 11:12,13;5:31,32;Марк 10:11,12)   14 Ахча дукха дезаш болу парушхой и дерриг а хаза а хезаш, боьлуш бара. 15 Ткъа Цо элира цаьрга: «Шу нахана хьалха диканаш хила ду, амма Далла хаьа шун дагахь дерг. Адамашна мехала хетарг Далла боьха хета. 16 Товрат-хьехамаш а, пайхамарша яздинарг а Яхьъя-пайхамар гучуваллалц лелла, ткъа цу хенахь дуьйна Делан Олаллех лаьцна болу хаза кхаъ а кхайкхош бу. Массо а Делан Олалла юкъахь хила лууш а ву. 17 Амма стигалний а, латтаний а атта хир ду товрат-хьехамаш цхьа сиз 18 шен зуда а йитина, кхин ялош верг ямарта волуш ву, и санна ямарта йитина зуда ялош верг а ву».   Хьолахо а, а   19 Юха дийцира: «Вехаш хилла цхьа хьалдолу стаг. Деза а, хаза а духар а духий, дийнахь той а сакъоьруш хилла цо. 20 Ткъа цуьнан кевнна йисттехь йолуш хилла, дерриг а долуш. 21 Хьолахочун стоьла охьаэгна юьхкаш йиъна а, яа лууш хилла цунна. а цуьнан мотт хьоькхуш хилла. 22 Эххар а велла. Маликаша юххе, баьрччехь йолчу метте, иза. Хьолахо а велла, иза 23 Жоьжахатин воллуш, хьолахочунна геннахь а, цунна уллохь а гина. 24 Мохь а тухуш, дехар дина хьолахочо: „Ва сан да Къинхетам бехьа сох. ваийтахьа, шен хи чу а сан мотт шелбайта, холчохь ву-кх со!“ – аьлла. 25 Амма аьлла: „Сан Дагадаийта, хьо муха вара. Хьуна дерриг а диканиг кхаьчнера хьайн дахарехь, ткъа – дерриг вониг. цунна кхузахь синтем хилла, ткъа хьо баланехь ву. 26 Цул сов, хьуна а, тхуна а юкъахь даьккхина. Нагахь кхузара цхьанна хьуна лиъча а, иза вац, цигара цхьа а кхуза сехьа а валалур вац“. 27 аьлла хьолахочо: „Ас доьху хьоьга, вахийтахьа сан ден 28 сан пхи ваша ма ву. Цаьрга дара цо кхузахь дерг, хьега уьш кхуза ца кхачийта“. 29 аьлла цуьнга: „Церан Мусан а, кхечу пайхамарийн а деза йозанаш ду, цара яздинчуьнга дезаш ма бу уьш!“ 30 Хьолахочо жоп делла: дада Нагахь веллачех цхьаъ шайна лелийначунна дохко а бевлла, Далла бара уьш“. 31 аьлла цуьнга: „Нагахь Мусага а, кхечу пайхамаршка а ла ца веллачуьра денвеллачух а уьш тешар бац“».

http://pravbiblioteka.ru/reader/?bid=523...

12 къинош летийнарш метта а бохкуьйтуш, Далла кхайкхамаш а беш, векалш. 13 Дуккха а нахана чуьра жинаш ара а дохуш, дуккха а цомгушчарна зайтдаьтта а хьокхуш, уьш тобира цара.   Яхьъя-пайхамаран   (Маттай 14:1-12;Лака 9:7-9)   14 дикка массанхьа а яьржина хиларна, а Цунах лаьцна. Цхьаболчара лаьцна: «Иза веллачуьра денвелла нах хих чекхбоху Яхьъя ву, цундела Цо инзаре до», – олура. 15 Вукхара олура: «Иза ву». Ткъа тоьшалла дора: «Иза, ширачу заманахьлера пайхамарех терра а волуш, цхьа пайхамар-м ву», – бохуш. 16 И шена хезча, элира: «Аса корта баккхийтина Яхьъя веллачуьра денвелла», – аьлла. 17 шена йигна йолу, шен вешин Пилапан зуда бахьана долуш, омра динера, Яхьъя, схьа а лаций, набахти чу волла аьлла. 18 аьлча Яхьъяс аьллера цо шен вешин зуда шена йигар нийса дац аьлла. 19 Цундела хилла яра Яхьъяна, иза вийна а, лууш. Амма и дан цуьнан таро яцара, 20 аьлча Яхьъях ийзалуш вара, иза бакъонца лелаш а, Дала вазвина а стаг вуй хууш. Цо иза лар а вора. Яхьъяс бечу кхайкхамашка там хиларца цара шен гуттара а синтем бойушшехь. 21 Цкъа ша вина де даздечу дийнахь, доккха той пачхьалкхан а, а хьаькамаш а, хьалдолу нах а кхайкхина. 22 Ткъа юкъа а яьлла, халха яьлча, там хиллера а, цуьнан хьешашна а. оцу элира: «Хьайна луъург еха соьгара, ахьа ехнарг аса ю хьуна», – аьлла. 23 Цо, дуй биъна, йира: «Хьуна лиънарг лур ю хьуна, ур-атталла сайн ах пачхьалкх а», – аьлла. 24 ара а яьлла, шен нене хаьттира: еха аса», – аьлла. Ткъа вукхо жоп делира: «Нах хих чекхбохучу Яхьъян корта беха», – аьлла. 25 сихха паччахьна а яхана, дийхира: «Ахьа шуьна чохь нах хих чекхбаьхначу Яхьъян корта балар лаьа суна», – аьлла. 26 Паччахьна и новкъадеара, делахь а ша оцу хьешашна хьалха дуй биъна дела, цо дуьхьало ца йира оцу дехарна. 27 оцу сохьта чалтач вахийтира, цуьнга, Яхьъян корта а баккхий, схьаба аьлла, омра а дина. Вукхо вахана набахти чохь, Яхьъян корта а баьккхина, 28 схьа а беана, шуьна чохь ткъа шен нене белира иза. 29 Яхьъян мурдашна иза хезча, цара баьхкина, цуьнан схьа а эцна, къубба чу диллира.

http://pravbiblioteka.ru/reader/?bid=523...

35 къамел дина а валале, гуламан куьйгалхочун Яиран геланчаш баьхкира. «Хьан елла. Устазана хало ян ца оьшу», – элира цара. 36 Ткъа, цара дуьйцург а хезна, Яире элира: «Кхера ма ло, амма теша». 37 Кипа а, Якъуб а, Якъубан ваша Яхьъя а бен, кхин цхьа а ца ваийтира Шеца. 38 Уьш Яиран керта схьакхаьчча, Цунна доьхна а, доьлхуш а адамаш гира. 39 чу ваьлча, элира цаьрга: «Аша до доьхна а, доьлхуш а? елла яц, иза йижина ю». 40 Ткъа адамаш Цунах дуьйлуш дара цадашарца. массо а араваьккхира. Шеца да-нана а, цигахь волу кхо мурд а эцна, йолчу чоьхьавелира Иза. 41 куьг схьа а лаьцна, элира: кхуми!» (иза боху хьоьга!» – бохург ду). 42 И ма-элли, хьала а (иза шийтта шо кхаьчна яра). Чохь берш цецбевлла биснера. 43 царна хилларг цхьаьнгге а цахаийтар. яа ло», – элира Цо цаьрга.   ца оьцу   (Маттай 13:53-58;Лака 4:16-30)   6   1 Оцу меттигера ара а ваьлла, Ша кхиинчу веара Цуьнца Цуьнан мурдаш а бара. 2 Шоьтан де гуламан чохь хьехамаш бан волавелира Иза. Дукхахболчара ла а инзарбовларца а, шеконца а вовшашка хоьттура: «Мичахьара баьлла те Цунна и хьехам? И хьекъал ду те Цунна делларг, и инзаре а хуьлуш Цуьнан куьйгашца. 3 Ша дечиган пхьар а волуш, оцу Якъубан а, Юшан а, а, а ваша а волуш, Мареман вац Иза? Кхузахь, вайна юкъахь, бац Цуьнан йижарий а?» Оцу нахана Иза къобалван ца лиира. 4 Ткъа элира цаьрга: «Ша схьаваьллачу меттигехь а, шайчарна юкъахь а, шен а бен ца хуьлу пайхамар наха ца лоруш». 5 Цигахь башха тамашийна ца даделира цхьаццаболчу цомгушчу нахана куьйгаш а дехкина, уьш тобар бен. 6 цецвуьйлура оцу нехан цатешарх.   шийтта векал   (Маттай 10:5-15;Лака 9:1-6)   ярташкахула адамашна хьехамаш бан вахара Иза. 7 Шен шийтта векал а кхайкхина, уьш шишша а бекъна, царна харц жинашна олалла дан бакъо а елла, уьш цхьаццанхьа 8 Ткъа уьш Цо цаьрга элира: «Шайца а схьа ма эца: я бепиг а, я а, я юкъах дихкина ахча а, еккъа некъан йоцург. 9 Кога юьйхина мачаш а, шайна йолу цхьа бедар а бен, сов а ма хьуо». 10 Кхин а Цо: «Шаьш дуьххьара даханчу саца, оцу арадовллалц. 11 Нагахь санна шаьш цхьана меттигехь ца лацахь а, я ла ца а, шаьш цигара шайн когаш чан охьаегае. Шу ца эцначу нахана дуьхьал тоьшалла хир ду иза».

http://pravbiblioteka.ru/reader/?bid=523...

Бу китап къумукъ халкъгъа пайдалы болур деп умут этебиз. Библияны Таржумасыны институту         Маттайны Инжили Янгы Разилешивдеги биринчи Инжилни язгъан Маттай Рум пачалыгъыны пайдасы учун ясакъ жыягъан адам болгъан. Бир керен, гьаман да йимик оьзюню ясакъ жыягъан еринде олтуруп турагъанда, о Исагъа ёлугъуп къала. Шо ёлугъув Маттайны яшавун бюс-бютюнлей алышдырып къоя: шо замандан тутуп о даим Иса булан бола, Ону булан Паластинни шагьарларындан, юртларындан айлана. Маттай Инжилинде язагъан кёбюсю агьвалатланы оьзю шагьаты болуп токътай. Иса бу дюнья учун ваъда этилген Къутгъарывчу экенни гёрсетмек учун, Маттай китабында Эсги Разилешивден кёп аятлар гелтире. Къутгъарывчуну гелмеклиги гьакъда буса Эсги Разилешивде алданокъ айтылгъан. Маттай Исаны Аллагь бу дюньяда парахатлыкъны гьакимлигин токъташдырма йиберген Месигь гьисапда гёрсете. Кёклердеги Атасы йиберип гелген Иса, Оьзюню гьакимлигин сезип, Аллагь йимик сёйлемеге бола ва сёйлеме де сёйлей. Маттай Исаны беш уллу ваъзасын, неде сёйлевюн, гелтире: 1) Тавдагъы ваъзасын (5-6-нчы бёлюклер); 2) Исаны Оьзюню якъчыларына берген тапшурувун (10-нчу бёлюк); Кёклердеги Гьакимликни гьакъындагъы масалларын (13-нчю бёлюк); якъчыларына тарыкълы болагъан таклифлерин (18-нчи бёлюк); фарисейлени юзюн ачгъанын ва гележекде дюньяны не зат къаравуллагъаны гьакъда алданокъ айтгъанын (23-25-нчи бёлюклер).     1   Исаны тайпа-тухуму 1 Ибрагьимни наслусундан тувгъан Давутну наслусундан болгъан Исаны тайпа-тухуму. 2 Ибрагьим Исгьакъны атасы, Исгьакъ Якъубну атасы, Якъуб Ягьуданы да, ону агъа-инилерини да атасы болгъан. 3 Ягьуда Тамардан тувгъан Пересни де, Зарагьны да атасы, Перес Гьесронну атасы, Гьесрон Рамны атасы болгъан. 4 Рам Аминадавну атасы, Аминадав Нагьшонну атасы, Нагьшон Салимонну атасы болгъан. 5 Салимон Рагьавдан тувгъан Боазны атасы, Боаз Рутдан тувгъан Обедни атасы, Обед Ешайны атасы болгъан. 6 Ешай Давут пачаны атасы, Давут Урияны къатынындан болгъан Сулайманны атасы болгъан. 7 Сулайман Регьабиямны атасы, Регьабиям Абияны атасы, Абия Асатны атасы болгъан. 8 Асат Егьошафатны атасы, Егьошафат атасы, Узияны атасы болгъан. 9 Узия атасы, Агьазны атасы, Агьаз Гьезекияны атасы болгъан. 10 Гьезекия Манашаны атасы, Манаша Амосну атасы, Амос атасы болгъан. 11 Еконияны да, ону агъа-инилерини де атасы болгъан. Олар ягьуди халкъы Бабилге сюргюн этилип йиберилгенде тувгъан.

http://pravbiblioteka.ru/reader/?bid=523...

В VI в. на горе подвизался несторианский мон. Ишояв бар Кусра, изгнанный яковитами и впосл. основавший мон-рь на месте совр. М., в VII в.- Раббан Хормизд и его ученик Раббан Йозадак. В более поздней яковитской традиции Мар-Маттай представлен как один из первых оплотов монофизитства в Месопотамии. В VI-VII вв. там находилась епископская кафедра; в мон-ре жил Марута , впосл. ставший 1-м сиро-яковитским мафрианом. Бóльшая часть сведений об истории мон-ря до XII в. связана с конфликтами между епископами Мар-Маттая и мафрианами, добивавшимися признания своей юрисдикции над мон-рем. Так, в 869 г. на Соборе, созванном патриархом Иоанном III(IV), была подтверждена власть мафриана над епископом и монахами Мар-Маттая. Противостояние обострилось после разрушения тагритских церквей (1089), когда мафриан переселился в М., находившийся в юрисдикции яковитского епископа Мар-Маттая. В 1155 г. мафриан добился перевода М. в собственную юрисдикцию ( Fiey. 1965. P. 338-340). С того времени мн. мафрианы жили в мон-ре или в одном из окрестных яковитских селений. В VIII-IX вв. Мар-Маттай получил известность благодаря скрипторию и богатому книжному собранию. Расцвет мон-ря относится к XII-XIII вв., когда, по свидетельству арабо-мусульм. географа Якута аль-Хамави, в обители было ок. 100 монахов (Ibid. P. 770). Мар-Маттай возглавлял объединение неск. яковитских монастырей, наместники к-рых, согласно постановлениям Собора 1174 г., назначались настоятелем Мар-Маттая ( V öö bus A. Syrische Kanonessammlungen. Louvain, 1970. Bd. 1B. S. 325-333, 387-394). К этому времени относятся неск. сир. рукописей, созданных в монастырском скриптории, напр. иллюминированный евангельский Лекционарий Vat. syr. 559 (1220 или 1260). Некоторые рукописи были вывезены в егип. мон-рь Сирийцев (Дейр-эс-Суриан), с братией к-рого насельники Мар-Маттая установили прочные связи. Епископскую кафедру в мон-ре занимал богослов и эрудит Иаков бар Шакко († 1241). Ок. 1290 г. Мар-Маттай посетил доминиканец Риккольдо да Монте ди Кроче, который провел богословский диспут с яковитами.

http://pravenc.ru/text/2564238.html

    9   Иса тербенип болмайгъан аврувну сав эте 1 Къайыкъгъа да минип, Иса бириси якъгъа чыгъа ва Оьзюню шагьарына геле. 2 Шонда Ону янына тербенип болмай авруйгъан бир адамны ятывдагъы кююнде гелтирелер. Аврувну гелтиргенлени иманы барын гёрюп, Иса тербенмейген шо адамгъа: – Балам, къаст этип йибер! Сени гюнагьларынгдан гечилди! – дей. 3 Шо заман дин алимлерден бир нечеси: – Бу Адам капир затланы сёйлей, – деп ойлашалар. 4 Оланы ойларын билип, Иса олагъа булай дей: – Неге юрегигизге яман затланы аласыз? 5 Къайсы рагьатдыр айтмагъа: «Сени гюнагьларынгдан гечилди», – демекми, ёгъесе: «Туруп, юрюп йибер», – демекми? 6 Мени, Инсанны Уланыны, бу дюньяда гюнагьлардан гечмеге къудратым барны сиз гьали гёрерсиз. Сонг тербенип болмай авруйгъан адамгъа: – Туруп, ятывунгну да алып, уьюнге бар, – дей. 7 О да туруп, уьюне гете. 8 Шону гёргенде, халкъ къоркъа. Инсанлагъа шолай къудрат берген Аллагьгъа макътав эте.   Иса Маттайны сайлай 9 Иса ондан оьтюп барагъанда, ясакъ жыягъан ерде олтургъан Маттай деген бир адамны гёрюп, огъар: – Гел, Мени артыма тюш! – дей. Маттай да туруп, Ону артына тюше. 10 Иса Маттайны уьюнде олтуруп ашап турагъанда, онда бир кёп ясакъчылар да, гюнагьлылар да гелип, Иса ва Ону якъчылары булан бирче олтуралар. 11 Шону гёргенде, фарисейлер ону якъчыларына: – Сизин устазыгъыз неге ясакъчылар да, гюнагьлылар да булан бирче олтуруп ашай? – деп сорай. 12 Шону эшитгенде, Иса олагъа булай дей: – Эмчи савлагъа тюгюл, аврувлагъа тарыкълы бола. 13 Барыгъыз, «Къурбанны тюгюл, Мен рагьмуну сюемен» деген сёзлени маънасын уьйренип гелигиз. Мен муъминлени тюгюл, гюнагьлыланы чакъырмакъ учун гелгенмен.   Оразаны гьакъында 14 Шо заман Ягьияны якъчылары Ону янына гелип: – Биз де, фарисейлер де не учун ораза тутабыз, Сени якъчыларынг буса ораза тутмайлар? – деп сорайлар. 15 Иса олагъа булай жавап бере: – Тойда болгъан адамлар оьзлени янында гиев бар тура, ораза да тутуп, пашман болуп боламы? Амма оланы янындан гиевню алып гетеген гюн гелер, шо заман олар да ораза тутарлар. 16 Гьеч бирев де эсги опуракъгъа янгы къумачдан ямав салмас, неге тюгюл янгы къумачдан салынгъан ямав гирип, гиччи болур, эсгисин тартышдырып йыртар, йыртыгъы да дагъы да уллу болур. 17 Гьеч бирев де эсги тулукълагъа янгы чагъырны тёкмес. Тёксе, тулукълар йыртылар, чагъыр ерге тёгюлер ва тулукълар ярахсыз болур. Янгы чагъырны янгы тулукълагъа тёгер. Шолай этсе, экиси де сакъланыр.

http://pravbiblioteka.ru/reader/?bid=523...

И. под властью тюркских династий (945-1467) В 945 г. И. перешел под контроль династии Буидов, Ахмад ибн Буй вступил в Багдад и принял титул эмира эмиров. Он сосредоточил в своих руках всю полноту светской власти, назначив халифу фиксированное денежное содержание и сохранив за ним номинальный статус духовного главы суннитов. С этого времени главенство признавалось за тем из Буидов, кто правил в Багдаде. Эмир Адуд ад-Даула назначил везиром христианина Насира ибн Харуна и добился для него у халифа разрешения не только на восстановление, но и на строительство церквей и мон-рей. В этот период создавались новые, преимущественно имамитские интеллектуальные центры, напр. Дар аль-ильм (Дом науки) с большим книгохранилищем; восстанавливались и украшались гробницы Алидов в Эн-Наджафе и Кербеле. Была построена новая больница, где работали 24 врача и использовались самые передовые для того времени достижения медицины. Вход Господень в Иерусалим. Миниатюра из Сирийского Евангелия из мон-ря Мар-Маттай. 1220 г. (Vat. Syr. 559. Fol. 105 r) Вход Господень в Иерусалим. Миниатюра из Сирийского Евангелия из мон-ря Мар-Маттай. 1220 г. (Vat. Syr. 559. Fol. 105 r) С кон. Х в. обстановка способствовала возвращению на политическую арену Аббасидов. В условиях планомерного упрочения позиций Фатимидов в Сирии и успешной пропаганды крайнего шиизма создалась непосредственная угроза владениям Буидов - умеренных шиитов. Духовный авторитет суннитских халифов, в т. ч. Аббасидов, рассматривался Буидами как необходимый противовес в борьбе с фатимидской опасностью. Начиная с 80-х гг. Х в. внутрисемейные распри и соперничество придворных группировок все более дестабилизировали власть династии. Халифы начали активнее вмешиваться в религиозно-политическую жизнь И. после того, как Буидский двор стал открыто покровительствовать имамитскому вероучению и офиц. признал шиитские праздники, что вызывало недовольство суннитов. Под более жесткий контроль властей попали и христиане: с 987 г. католикос-патриарх Церкви Востока утверждался халифом даже при отсутствии согласия епископов. Вмешательство халифа во внутренние дела Церкви приводило к тому, что престол первоиерарха периодически оказывался вакантным. Духовный глава зап. сирийцев тоже получал грамоту от правящего халифа, но с 912 г. ему было запрещено избирать своей резиденцией Багдад. Резиденцией мафриана чаще всего служил г. Тикрит.

http://pravenc.ru/text/673821.html

Анализ исторических источников К. начинает с обращения к аггадическим преданиям, изложенным в Талмуде и мидрашах . То внимание, которое он уделил разрозненным упоминаниям об Иисусе Христе в раввинистическом литературном корпусе на фоне Евангелий объясняется не столько идеологическими установками К., сколько тенденциями в либеральной новозаветной науке 1-й пол. XX в. Ученый проводил свое исследование в то время, когда протестант. библеистику охватил кризис, связанный с представлением о невозможности получить исторически достоверную информацию об Иисусе Христе из новозаветных источников. «Историческая достоверность» в данном случае подразумевала неопосредованность информации богословскими взглядами автора текста и общины, для к-рой текст был написан. С одной стороны, Евангелия выражают керигму об Иисусе Христе - с т. зр. историко-критического подхода это означало, что все они опосредованы мировоззрением первохрист. общины. С др. стороны, внешние свидетельства об Иисусе Христе, достаточно подробные, чтобы характеризовать Его жизнь и учение, не были известны. Именно в этих условиях Р. Бультман разработал керигматическую теологию как попытку «спасти» веру в тех условиях, когда попытки реконструировать жизнь «исторического Иисуса», «освобожденную» от богословия, доказали свою несостоятельность. К. поступил по-другому: он обратился к тем немногим свидетельствам об Иисусе Христе, к-рые сохранились в раввинистической лит-ре, стремясь выделить исторически достоверную информацию, к-рую при этом нельзя было бы объяснить заимствованием из НЗ. Анализируя свидетельства евр. источников, К. отвергал те сообщения, к-рые можно объяснить жанровыми мотивировками. Так, согласно трактату «Санхедрин» Вавилонского Талмуда (43а), каждый ученик Иисуса на суде в свое оправдание произносил стих из Свящ. Писания, содержащий созвучные его имени слова, а судьи в ответ приводили др. подобный стих, в к-ром речь шла о смерти, и отправляли ученика на казнь (так, Матфей (Маттай) цитирует стих:            «Когда приду и явлюсь пред лицо Божие!» - Пс 41. 3), а судьи отвечают ему стихом          «Когда он умрет и погибнет имя его?» - Пс 40. 6)). Очевидно, что исследователь имеет здесь дело не более чем с мнемоническим приемом. Напротив, утверждение о том, что у Иисуса было 5 учеников (барайта, цитируемая на том же листе трактата «Санхедрин»), не выводится ни из техники мидраша, ни из НЗ, и К. считает возможным видеть в этом утверждении исторически достоверное ядро, в то время как свидетельство НЗ о 12 апостолах он вслед за своими либеральными предшественниками считает отражением богословской идеи (12 апостолов как символ 12 колен Израиля).

http://pravenc.ru/text/1841273.html

20 селений ( Fiey. 1959. P. 18-28; Idem. 1965. P. 325-335; Wilmshurst. 2000. P. 200-201). Яковиты М. находились в юрисдикции епископа, жившего в монастыре Мар-Маттай. После разорения мусульманами тагритских церквей в 1089 г. в М. был перенесен престол мафриана. С сер. XII до сер. XIX в. он формально находился в Мар-Маттае, хотя фактически мафрианы, как правило, жили в одном из сиро-яковитских селений в окрестностях М. В 1095-1096 гг. М. овладели сельджуки, превратившие его в тыловую базу для отражения крестовых походов. С 1127/28 г. вторичному возвышению города способствовал Имад ад-Дин Занги, а потомки его сына Сайф ад-Дина, укрепив М., сохранили фактическую независимость: Изз ад-Дин Масуд признал верховенство Салах ад-Дина только после двукратной осады им М. Преемник зангидских атабеков Бадр ад-Дин Лулу (в качестве регента с 1210/11, как самостоятельный эмир с 1232 или 1234), сын вазира Изз ад-Дина, отличился как покровитель литераторов и художников. Численность христиан (прежде всего яковитов) выросла за счет миграций из малых городов Месопотамии, в частности из Тагрита. В XII в. М. был обнесен каменной стеной и глиняным валом с глубоким рвом, многочисленные ворота и башни выходили на правобережье Тигра. Возле юж. стены вырос обширный пригород. Такие же предместья, с собственными пятничными мечетями, возникали и рядом с др. стенами. Сев. и юж. кварталы соединяла широкая улица (дарб) Дайр-эль-Ала. В городе имелись больница (маристан) и крытый рынок (кайсарийя). Дома строили по преимуществу из туфа или мрамора (доставлявшегося с горы Маклуб), с купольными перекрытиями и обширными подвальными помещениями (сардабами). К эпохе Зангидов и Лулу относятся главные архитектурные памятники: Большая пятничная мечеть Нур ад-Дина (Эль-Джами-эн-Нури) с наклонным минаретом (выстроена в 1170-1172 на месте ц. 40 мучеников, впосл. неоднократно перестраивалась), Красная мечеть (Эль-Джами-эль-Ахмар; основана братом атабека Эрбиля Музаффар ад-Дина), медресе Эль-Иззийя (XII в.), дворец Кара-Сарай (ныне в руинах, сохр.

http://pravenc.ru/text/2564238.html

  Ягьуданы орнуна элчини сайлав 12 Сонг олар Ерусалимден бир чакъырымгъа ювукъ арекде ерлешген Зайтун тавдан къайтып Ерусалимге гелелер. 13 Олар бир уьйге гелип, оьрдеги къатгъа чыгъалар. Онда Петер, Югьан, Якъуб, Андрей, Филип, Тома, Бартолмай, Маттай, Алфайны уланы Якъуб, Элинсюер деп ат къоюлгъан Симон ва Якъубну уланы Ягьуда бола. 14 Бирче дуа этмек учун, булар барысы да шонда жыйыла болгъан. Олар булан мунда бир нече къатынгиши, шолай да Исаны анасы Мариям ва Ону инилери болгъан. 15 Бир керен шолай жыйынгъа юз йигирмагъа ювукъ иман къардаш жыйылгъан. Шо заман Петер, оланы ортасына чыгъып, булай дей: 16 – Иман къардашларым, Исаны тутгъанлагъа ёл гёрсетген Ягьуданы гьакъындагъы Сыйлы Язывларда Аллагьны Ругьу Давутдан таба алданокъ билдирген зат яшавгъа чыкъмаса болмай эди. 17 Ягьуда бизин булан эди ва бизин ишлерибизде ортакъчылыкъ эте эди. 18 Этген жинаятчылыгъы учун тюшген акъчасына Ягьуда сатып топуракъ алгъан, сонг баштигинден йыгъылып, къурсагъы ярылып, ичбавуру къыргъа чыгъып яйылып оьлген. 19 Ерусалимде яшайгъанланы барысына да бу иш белгили болгъан. Шогъар гёре бу топуракъгъа оланы ерли тилинде «Гьакелдама», демек «Къан топурагъы» деп айтыла. 20 Забур китабында булай язылгъан: Шо ерлер бош къалсын, онда бирев де яшамасын. Дагъы да булай язылгъан: Ону къуллугъун башгъа гиши тутсун. 21-22 Шо саялы бизге Ягьуданы орнуна, Ягьия Исаны сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшургъан гюнден тутуп Раббибиз Иса кёкге чыкъгъан гюнге ерли гьар заман Ону булан айланып тургъан адамланы арасындан биревню айырмагъа герек. Шо адам Исаны тирилмеклигине шагьат болмагъа герек. 23 Олар экевню арагъа чыгъара: Барсаба деп айтылагъан Юсупну (о Юстус деген аты булан да белгили болгъан) ва Матияны. 24 Сонг олар дуа этип: – Я Рабби! Гьар кимни юрегинде не барны Сен билесен. Бу экевню Сен къайсын сайлагъанынгны бизге гёрсет. 25 Оьзю болма тийишли ерине гетген Ягьуданы элчилик къуллугъун ким тутар? – дейлер. 26 Сонг олар чёп салалар, чёп Матиягъа чыгъа. Булайлыкъда, Матия он бир де элчини арасына къошула.

http://pravbiblioteka.ru/reader/?bid=523...

  001     002    003    004    005    006    007