| Isa ölüp direljegini ýene aýdýar (Matta 20:17-19;Mark 10:32-34) 31 Isa Onkileri bir çete çekip, olara: «Indi Iýerusalime barýarys. Pygamberleri Ynsan Ogly hakda ýazanlaryny ählisi berjaý bolar! 32 Ol keseki milletleri eline tabyrylar. Olar Ony masgaralap kemsiderler, üstüne tüýkürerler, gamçylarlar we öldürerler. 33 Emma üçülenji gün Ol direler» diýdi. 34 ägirtler bu zatlary hiç birine düünmediler. Bu sözleri manysy olardan gizlenilgidi. Olar Onu näme hakda gürrü edýänini bilmediler. Bir körü gözi açylýar (Matta 20:29-34;Mark 10:46-52) 35 Isa Ýeriho golaýlanda, ýolu gyrasynda bir kör adam dilegçilik edip otyrdy. 36 Ol ýanyndan mähelläni geçip barýandygyny eidip, munu nämedigini sorady. 37 Oa: «Nasyraly Isa geçip barýar» diýip habar berdiler. 38 onda ol: «Eý, Dawut Ogly Isa! Maa rehim et!» diýip gygyrdy. 39 Sesi çykmasyn diýip, öden barýan köp adamlar oa käýediler, emma ol: «Eý, Dawut Ogly! Maa rehim et!» diýip, öküden hem gaty gygyrdy. 40 Isa aýak çekip, ol adamy getirmeklerini buýurdy. Ýanyna gelende, Isa ondan: 41 «Seni üçin näme etmegimi isleýärsi?» diýip sorady. Ol: «Agam, gözlerim açylsyn!» diýdi. 42 Isa oa: «Goý, gözleri açylsyn! Imany saa ypa berdi» diýdi. 43 obada bu adamy gözleri açyldy we ol hem Hudaýy öhratlandyryp, Isany yzyna düüp gidiberdi. Muny gören ähli halk Hudaýy alkylady. 19-njy bap Isa bilen Zakkaý 1 Isa Ýerihony içinden geçip barýardy. 2 Ol ýerde Zakkaý atly bir baý adam bardy, ol salgytçylary balygydy. 3 Zakkaý Isany kimdigini görmek isledi, emma onu boýy gysga bolanso, mähelleden ýaa Ony görüp bilmedi. 4 eýlelikde, Ony görjek bolup, öe ylgap, bir injir agajyny üstüne çykdy, sebäbi Isa ol ýoldan gelýärdi. 5 Isa ol ýere gelende, ýokary seredip, Oa: «Zakkaý! Tiz aak dü. Bu gün Men seni öýüde galmaly» diýdi. 6 Ol hem dessine aak düüp, Ony atlyk bilen kabul etdi. 7 Halk muny görüp: «Bir günäkäri öýüne myhman boldy» diýip, hüürdemäge balady. 8 Zakkaý bolsa ýerinden turup, Reb Isa: «Eý, Agam! Indi men baýlygymy ýarysyny garyplara berjek. Kimi zadyny nähak alan bolsam, dört esse edip gaýtaryp berjekdirin» diýdi. 9 Isa oa: «Bu gün bu öý halas boldy, sebäbi bu adam hem Ybraýymy hakyky neslidir. 10 Ynsan Ogly ýitenleri agtarmaga we halas etmäge gelendir» diýdi. |
| 37 Isa ýahudylary gözlerini alnynda unça köp gudratly alamat görkezen hem bolsa, olar Oa iman etmediler. 38 Bulary bary Iaýa pygamberi: «Ýa Reb, bizi habarymyza kim ynandy? Rebbi güýç-gudraty kime aýan boldy?» — diýip aýdan u sözüni berjaý bolmagy üçin eýle boldy. 39 Hakykatdan hem, olar ynanyp bilmeýärdiler. Mua görä, Iaýa olar hakda ýene eýle diýipdir: 40 «Hudaý olary gözlerini kör etdi, ýüreklerini gatatdy. Goý, gözleri bilen görmesinler, gulaklary bilen eitmesinler, alary bilen alamasynlar, Maa dönüp, ypa tapmasynlar». 41 Iaýa Isany öhratyny görüp, bu sözleri Ol hakda aýdypdyr. 42 Mua garamazdan, mejlisi agzalaryny köpüsi Oa iman etdi, emma fariseýler zerarly muny açyk yglan etmediler, sebäbi olar sinagogadan kowulmakdan gorkýardylar. 43 Sebäbi olar ynsanlary öwgüsini Hudaýy öwgüsinden gowy gördüler. 44 Isa bolsa gaty ses bilen eýle diýdi: «Maa iman edýän Maa däl-de, Meni Iberene iman edýändir. 45 Meni görýän, Meni Ibereni-de görýändir. 46 Maa iman eden her kes garakylykda galmasyn diýip, Men dünýä nur bolup geldim. 47 Sözlerimi eidibem, olary berjaý etmedigi üstünden höküm çykarmaryn. Sebäbi Men dünýäni üstünden höküm çykarmaga däl-de, ony halas etmäge geldim. 48 Meni ret edip, sözlerimi kabul etmeýäne ahyrky günde Meni hut u aýdýan sözlerim höküm çykarar. 49 Sebäbi Men Öz-Özümden geplemedim. Meni iberen Ata näme aýtmalydygymy, nähili sözlemelidigimi Maa Özi buýurdy. 50 Onu buýrugyny bolsa baky ýaaýa gowurýandygyny bilýärin. onu üçin Atam Maa näme buýran bolsa, Men size die ony aýdýandyryn». 13-nji bap Isa ägirtlerini aýagyny ýuwýar 1 Pesah baýramyny ö ýanydy. Isa bu dünýäden aýrylyp, Atasyny ýanyna gitmeli sagadyny gelendigini bilýärdi. Isa bu dünýäde Özünikileri hemie söýdi, olary ahyrky güne çenli söýdi. 2 Agamlyk nahar wagtydy. Iblis eýýäm Simuny ogly Ýudas Iskariýody kalbyna Isa haýynlyk etmek niýetini salypdy. 3 Isa Atasyny ähli zady Öz ygtyýaryna berendigini, Özüni Hudaýdan gelip, Hudaýa gitjekdigini bilýärdi. 4 onu üçin Ol nahar bayndan turup, donuny çykardy-da, bir ýaglyk bilen bilini guady. 5 Onso bir legene suw guýdy-da, ägirtlerini aýaklaryny ýuwup, guanan ýaglygy bilen süpürmäge durdy. 6 Isa Simun Petrusy ýanyna gelende, Petrus Oa: «Eý, Agam, Sen meni aýagymy ýuwjak bolýarmy?» diýdi. 7 Isa oa: «Meni edýän iime entek akyly çatmaýar, mua so düünersi» diýdi. 8 Petrus Oa: «Ýok, men Saa aýagymy asla ýuwdurmaryn!» diýdi. Emma Isa oa: «Eger ýuwmasam, onda Meni bilen ärikligi bolmaz» diýip jogap berdi. 9 Simun Petrus Oa: «Agam, onda die aýagymy däl, elimi-de, baymy-da ýuw» diýdi. 10 Isa oa: «Ýuwnan adamy die aýagyny ýuwmakdan baga hajaty ýokdur, tutu bedeni tämizdir. Siz hem tämizsiiz, ýöne hemmäiz däl» diýdi. 11 Isa Özüne kimi haýynlyk etjekdigini bilýärdi. onu üçin-de «Hemmäiz tämiz däl» diýipdi. |
| 18-nji bap Isa tutulýar (Matta 26:47-56;Mark 14:43-50;Luka 22:47-53) 1 Bu zatlary aýdyp bolanso, Isa ägirtleri bilen Kidron deresinden geçip, ol ýerdäki zeýtun bagyna girdi. 2 ägirtleri bilen Isa ol ýerde ýygy-ýygydan duuyp durýardy. oa görä, Oa haýynlyk eden Ýudas hem ol ýeri bilýärdi. 3 Ol Rim esgerlerini bir bölümi bilen birlikde ýolbaçy ruhanylary we fariseýleri iberen garawullaryny alyp geldi. Olary elleri çyraly, panusly we ok-ýaraglydy. 4 Isa Öz bayna düjek ähli zady bilýärdi. onu üçinem öe çykyp, olardan: «Kimi gözleýärsiiz?» diýip sorady. 5 Olar Oa: «Nasyraly Isany» diýip jogap berdiler. Isa olara: «ol Mendirin» diýdi. Oa haýynlyk eden Ýudas-da olar bilen durdy. 6 Isa olara: «ol Mendirin» diýende, olar yza çekilip, ýere ýykyldylar. 7 Isa olardan ýene: «Kimi gözleýärsiiz?» diýip sorady. Olar: «Nasyraly Isany» diýdiler. 8 Isa olara: «Men size „ol Mendirin“ diýdim ahyryn. Meni gözleýän bolsayz, bulary goýberi, gitsinler» diýdi. 9 Isa muny «Maa berenleriden hiç birini ýitirmedim» diýen sözlerini berjaý bolmagy üçin aýtdy. 10 ol wagt Simun Petrus gylyjyny gynyndan çykardy-da, ba ruhanyny hyzmatkärini urup, sag gulagyny kesdi. Ol hyzmatkäri ady Malhusdy. 11 Isa Petrusa: «Gylyjyy gynyna sal. Atamy Maa beren hasrat käsesinden içmäýinmi?» diýdi. 12 Onso esgerler, olary harby serkerdesi we ýahudy garawullary Isany tutup, elini-aýagyny dadylar. 13 Ony ilki Hanany ýanyna alyp bardylar. Hanan ol ýyl ba ruhany saýlanan Kaýafany gaýynatasydy. 14 Halk üçin bir adamy ölmegi bähbitlidir diýip, ýahudylara maslahat beren hem Kaýafady. Petrus Isany inkär edýär 15 Simun Petrus bilen ýene bir ägirt Isany yzyna düüp gitdiler. Ýaky ägirt ba ruhany bilen öden tany bolanso, ol Isa bilen bile ba ruhanyny howlusyna girdi. 16 Ýöne Petrus daarda, gapyny agzynda durdy. Onso ba ruhany bilen tany ägirt daary çykdy-da, gapyny saklaýan aýala bir zatlar aýdyp, Petrusy içeri saldy. 17 Gapyny saklaýan aýal Petrusa: «Senem bu Adamy ägirtlerinden-ä dälsi?» diýip sorady. Ol: «Ýok» diýip jogap berdi. 18 Howany sowuk bolany üçin hyzmatkärler we garawullar ot ýakyp, çoýunyp durdular. Petrus hem olary ýanynda ýylnyp durdy. |
| Isa jaýlanýar (Matta 27:57-61;Luka 23:50-56;Ýohanna 19:38-42) 42 Ol gün Taýýarlyk günüdi, ýagny Sabady ö ýanyndaky gündi. Agam 43 mejlisi sylanýan agzasy, Hudaýy alygyna umyt bilen garaýan arimatiýaly Ýusup geldi. Ol ýüregine da baglap, Pilaty ýanyna bardy we ondan Isany jesedini diledi. 44 Pilat Isany eýýäm ölendigine ge galdy, ýüzbayny çagyryp: «Ölenine köp wagt boldumy?» diýip sorady. 45 Muny ýüzbaydan anyklandan so, jesedi Ýusuba berdi. 46 Ýusup hem kepenlik mata satyn aldy, jesedi aak düürip, kepene dolady-da, gaýada oýulan bir mazarda jaýlady. Sora ol mazary agzyna bir da togalap getirip goýdy. 47 Magdalaly Merýem bilen Ýosäni ejesi Merýem Isany nirede jaýlanandygyny gördüler. 16-njy bap Isa direlýär (Matta 28:1-8;Luka 24:1-12;Ýohanna 20:1-10) 1 Sabat güni tamamlananso, giç öýlän magdalaly Merýem, Ýakuby ejesi Merýem we Salome dagy gidip, Isany jesedine çalmak üçin ýakymly ysly zatlar satyn aldylar. 2 Hepdäni birinji güni olar gün doganda, mazary bayna geldiler. 3 Olar biri-birlerine: «Mazary agzyndan day bize kim aýryp bererkä?» diýiýärdiler. 4 Balaryny galdyryp seredenlerinde, day bir çete togalanandygyny gördüler. Da gaty uludy. 5 Mazara girenlerinde bolsa, sag tarapda ak lybas geýnen bir ýa ýigidi oturandygyny görüp geirgenidiler. 6 Ol bulara: «Geirgenmä! Siz haça çüýlenen nasyraly Isany gözleýärsiiz. Isa direldi! Ol bu ýerde ýok. Ine, Onu jesedini goýlan ýeri. 7 Indi bolsa bary-da, Onu ägirtlerine we Petrusa: „Isa sizden ö Jelilä barýar, Özüni size aýdyy ýaly, Ony ol ýerde görersiiz“ diýi» diýdi. 8 Aýallar mazardan çykyp gaçdylar. Olary sandyrama hem aljyraylyk gaplap alypdy. Olar gorkularyndan ýaa hiç kime hiç zat aýtmadylar. Isa ägirtlerine görünýär (Matta 28:9,10;Ýohanna 20:11-18;Luka 24:13-35) 9 Isa hepdäni birinji güni ir bilen direldi. Ol ilki bilen magdalaly Merýeme göründi. Isa onu içinden ýedi arwah-jyny kowup çykarypdy. 10 Merýem gidip, muny Isa bilen bolan, indi bolsa Oa ýas tutup, aglayp oturan ägirtlerine habar berdi. 11 Emma olar Isany diridigini we Merýeme görnendigini eidenlerinde, mua ynanmadylar. 12 ondan so Isa oba tarap barýan iki ägirdine baga kepde göründi. 13 Ol ikisi hem yzlaryna öwrülip, muny beýlekilere habar berdiler, emma olar bulara-da ynanmadylar. 14 Sora Isa saçak baynda oturan Onbirleri özlerine görnüp, imansyzdyklary, ýüreklerini tekepbirdigi üçin olara käýedi. Sebäbi olar Onu direlendigini gören adamlara ynanmandylar. |
| 39 eýlelikde, Isa olary sinagogalarynda wagyz edip, arwah-jynlary kowup çykaryp, tutu Jeliläni içine aýlandy. Isa deri kesellini sagaldýar (Matta 8:1-4;Luka 5:12-16) 40 Isany ýanyna deri keseline ýolugan bir adam geldi. Ol dyzyna çöküp, Oa: «Eger islese, meni bu keselden tämizläp bilersi» diýip ýalbardy. 41 Isany ol adama ýüregi awady. Ol elini uzatdy-da, oa degrip: «Isleýärin, tämiz bol!» diýdi. 42 Bu adam obada deri keselinden saplanyp, doly sagaldy. 43-44 Isa ony ugradanda, oa: «Ägä bol, muny hiç kime aýtmagyn. Ýöne git-de, ruhana görün we deri keselinden saplanandygyy hemmelere subut eder ýaly, Musany buýran sadakasyny ber» diýip, berk tabyryk berdi. 45 Emma ol adam gidip, bolan zatlary ýetiibildigine gürrü bermäge we ýaýratmaga balady. onu üçin Isa indi hiç bir ähere arkaýyn girip bilmän, olardan dada, çola ýerlerde bolýardy. Emma hemme ýerden Onu ýanyna adamlar gelýärdiler. 2-nji bap Isa ysmazy sagaldýar (Matta 9:1-8;Luka 5:17-26) 1 Isa birnäçe günden so Kapernauma gaýdyp gelende, Onu öýdedigi baradaky habar ýaýrady. 2 onda ol ýere eýle bir köp adam üýdi welin, hatda gapyny agzynda durmaga-da ýer ýokdy. Isa olara Hudaýy Ho Habaryny wagyz edýärdi. 3 ol wagt dört adam bolup Onu ýanyna bir ysmazy göterip getirdiler. 4 Adamlardan ýaa hyryn-dykyn doludygy üçin, olar Isany ýanyna ýakynlayp bilmediler. onu üçin olar Isany bolýan jaýyny üçegini söküp, ysmazy düegi bilen deikden aak salladylar. 5 Isa olary imanyny görüp, ysmaza: «Oglum, seni günäleri ötüldi» diýdi. 6-7 Ol ýerde oturan Töwrat mugallymlary käbiri içinden: «Bu adam näme üçin beýle gepleýär? Ol Hudaýa dil ýetirýär! Günäleri ýeke-täk Hudaýdan baga kim ötüp biler?» diýip oýlandy. 8 Isa dessine olary näme pikir edýändigini ruhunda syzyp: «Näme üçin göwnüize beýle pikirler getirýärsiiz? 9 Ysmaza haýsyny aýtmak asat: „Günäleri ötüldi“ diýmekmi ýa-da: „Tur, düegii al-da, ýöre“ diýmek? 10 Emma siz Ynsan Ogluny ýer ýüzünde günäleri ötmäge-de ygtyýaryny bardygyny bilip goýu» diýdi. Onso Ol ysmaza: 11 «Saa diýýärin, tur, düegii al-da, öýüe gaýt» diýdi. 12 Ol hem ýerinden turdy-da, dessine düegini alyp, hemmeleri gözüni alnynda çykyp gitdi. Hemmeler haýran galdy. Olar: «Biz beýle zady asla görmändik» diýip, Hudaýy öhratlandyrdylar. |
| Öýe girenden so, Isa olardan: «Ýolda näme hakda jedelleýärdiiz?» diýip sorady. 34 Emma olary hiç birinden ses çykmady, sebäbi ýolda biri-birleri bilen kimi i beýikdigi hakda jedelleipdiler. 35 Isa oturyp, Onkileri ýanyna çagyryp, olara: «Biri ilkinji bolmak isleýän bolsa, hemmäni sokusy hem hyzmatkäri bolmalydyr» diýdi. 36 Onso bir çagany alyp, olary ortasynda duruzdy-da, ony gujaklap, olara: 37 «Kim unu ýaly bir çagany Meni adymdan kabul etse, Meni kabul etdigidir. Kim Meni kabul etse, Meni däl-de, Meni Ibereni kabul edýändir» diýdi. Bize gary bolmadyk bizi tarapymyzdadyr (Luka 9:49,50) 38 Ýohanna Isa ýüzlenip: «Mugallym! Biz Seni ady bilen arwah-jynlary çykarýan bir adamy gördük, ýöne onu bizi bilen bile däldigi üçin, ony togtatmak isledik» diýdi. 39 Isa: «Ony togtatma! Çünki Meni adym bilen mugjyza görkezip, yzysüre Meni ýamanlap biljek adam ýokdur. 40 Kim bize gary bolmasa, bizi tarapymyzdadyr. 41 Mesihe baglydygyyz üçin, kim Meni adym bilen size bir käse suw berse, size dogrusyny aýdýaryn, ol asla sylagsyz galmaz» diýdi. Günä gazandyrýan zatlary tala (Matta 18:6-9;Luka 17:1,2) 42 Isa ýene söze balady: «Kimde-kim Maa ynanýan bu pes göwünlilerden birini günä etmegine sebäp bolsa, onu boýnundan uly degirmen day asylyp, deze zylany has gowy bolar. 43-44 Eli seni günä etmegie sebäp bolsa, ony kes. Golak bolup baky ýaaýa gowumak, iki elli bolup dowzaha, sönmez oda zyylmakdan gowudyr. 45-46 Eger aýagy seni günä etmegie sebäp bolsa, ony çap. Saa çolak bolup ýaaýa gowumak, iki aýakly bolup dowzaha, sönmez oda zyylmakdan gowudyr. 47 Eger gözü günä etmegie sebäp bolsa, ony oýup çykar. Saa ýeke gözli bolup Hudaýy alygyna girmek, iki gözli bolup dowzaha zyylmakdan gowudyr. 48 Olary jesetlerini iýýän gurt ölmez, olary ýakýan ot sönmez. 49 Hemmeler otda duzlanar . 50 Duz gowy zatdyr, emma ol öz tagamyny ýitirse, onda oa nädip tagam berersiiz? Duz ýaly tagamly bolu, özara parahatlykda ýaa». 10-njy bap Aýrylymak hakynda (Matta 19:1-12;Luka 16:18) 1 Isa ol ýerden çykyp, Iordan derýasyny ayrsyndaky Ýahudyýa welaýatyna gitdi. |
| I uly tabyryk (Mark 12:28-34;Luka 10:25-28) 34 Fariseýler Isany saddukeýleri agzyny ýumdurandygyny eidenlerinde, bir ýere ýygnanydylar. 35 Olardan bir Töwrat mugallymy Isany synamak üçin: 36 «Mugallym, Töwratda i uly tabyryk näme?» diýip sorady. 37 Isa oa eýle jogap berdi: «Hudaýyyz Rebbi tutu ýüregiiz, ähli düünjäiz bilen jan-tenden söýü. 38 u birinji we i uly tabyrykdyr. 39 Ikinjisi bolsa unu ýalydyr: „Ýakynyy özüi söýü ýaly söý“. 40 Tutu Töwrat bilen pygamberleri ýazgylary u iki tabyryga baglydyr». Mesih kimi ogly? (Mark 12:35-37;Luka 20:41-44) 41 Fariseýler üýüp durkalar, Isa olardan: 42 «Mesih barada näme pikir edýärsiiz? Ol kimi ogly?» diýip sorady. Olar hem Isa: «Ol Dawudy ogly» diýip jogap berdiler. 43 Isa olara eýle diýdi: «Onda näme üçin Dawudy özi Mukaddes Ruhdan ylham alyp, Mesihe Reb diýýär? Ol eýle diýipdir: 44 „Hudaý Rebbime eýle sözledi: Dumanlaryy aýak astyna salýançam, Meni sagymda otur“. 45 Eger Dawut Mesihe Reb diýýän bolsa, Ol nähili Dawudy ogly bolýar?» 46 Isany soragyna hiç kim jogap berip bilmedi. ol günden balap, Oa mundan artyk sorag bermäge hiç kim milt etmedi. 23-nji bap Waý halyyza! (Mark 12:38-40;Luka 11:39-52;20:45-47) 1 Sora Isa halka we Öz ägirtlerine eýle gürrü berdi: 2 «Töwrat mugallymlary bilen fariseýler Musany ornunda otyrlar. 3 onu üçin olary size aýdýanlaryny baryny ýerine ýetirip, berjaý edi, emma olary edenlerini etmä, sebäbi aýdýan zatlaryny özleri edýän däldirler. 4 Olar agyr, götermesi kyn ýükleri baglap, adamlary gerine goýýandyrlar, ýöne özleri bu ýükleri götermek üçin, barmagyny hem gymyldatmak isleýän däldirler. 5 Olar ähli edýän zatlaryny göz üçin edýändirler. Töwrat aýatlar gutujygyny gieldip, donlaryny gotazlaryny uzaldýandyrlar. 6 Toýlarda töri, sinagogalarda ba kürsüleri, 7 bazarlarda salam almagy, adamlary özlerine „mugallym“ diýmeklerini halaýandyrlar. 8 Siz özüize „mugallym“ diýdirmä, sebäbi sizi bir Mugallymyyz bardyr. Sizi hemmäiz dogansyyz. 9 Ýer ýüzünde hiç kime „ata“ diýmä, sebäbi sizi bir Atayz bardyr, Ol hem gökdedir. 10 Özüize „batutan“ diýdirmä, sebäbi sizi bir Batutanyyz bardyr, Ol hem Mesihdir. 11 Arayzda beýik saýylýan hemmäize hyzmatkär bolsun. 12 Kim özüni ýokary tutsa, peseldiler, kim özüni pes tutsa, beýgeldiler. |
| Isa ägirtlerini bütin dünýä ýollaýar (Matta 28:16-20;Luka 24:36-53;Ýohanna 20:19-23;Resul 1:6-11) 15 Isa ägirtlerine eýle diýdi: «Bütin dünýä aýlany-da, Ho Habary hemme adamlara wagyz edi. 16 Iman edip çümdürilen halas bolar, ýöne iman etmedige höküm ediler. 17 Iman edýänler u alamatlary görkezerler: Meni adym bilen arwah-jynlary kowup çykararlar, täze dillerde geplärler. 18 Elleri bilen ýylan tutsalar-da, zäher içseler-de, olara zeper ýetmez. Ellerini hassalary bayna goýarlar, olar hem sagalar». 19 Reb Isa olara bulary gürrü bereninden so, göge alyndy we Hudaýy sagynda oturdy. 20 Onso ägirtler gidip, Ho Habary hemme ýerde wagyz etdiler. Reb olar bilen iläp, amala aýan gudratly alamatlar arkaly Öz sözüni tassyklaýardy. 6:3 - Ýose — bu Ýusuby beýleki ady. Seret: Mat 13:55. 6:14 - Käbir adamlar… diýýärdiler — käbir golýazmalarda Ol… diýdi. 6:20 - Howsala düýärdi — bu jümle käbir golýazmalarda köp zat edýärdi diýip du gelýär. 7:4 - Käbir golýazmalarda düekleri diýen söz hem bar. 7:8 - Käbir golýazmalarda käsedir gap-çanaklary ýuwup tämizlemek ýaly köp iler edip diýen jümle hem bar. 7:11-12 - Ýewreý adatyna görä, adamlar Hudaý üçin sadaka berjek puluny «korban» diýip atlandyrypdyrlar. Bu puly magalany mätäçlikleri üçin ulanmak gadagandy. 7:15 - Käbir golýazmalarda 16-njy aýat du gelýär: Eitmäge gulagy bar adam eitsin! 7:24 - Käbir golýazmalarda Sur we Sidon äherlerini. 8:26 - Käbir golýazmalarda muny obada hiç kime aýtma diýen jümle hem bar. 9:23 - Baardygydan diýmä näme? — käbir golýazmalarda Eger iman etmegi baarsa. 9:29 - Hudaýa doga-dileg etmekden — käbir golýazmalarda doga-dileg we agyz beklemekden 9:43 - Käbir golýazmalarda 44-nji aýat du gelýär: Olary jesetlerini iýýän gurt ölmez, olary ýakýan ot sönmez. 9:45 - Käbir golýazmalarda 46-njy aýat du gelýär: Olary jesetlerini iýýän gurt ölmez, olary ýakýan ot sönmez. 9:49 - Käbir golýazmalarda we hemme gurbanlyklar duz bilen duzlanar diýen jümle hem bar. 10:24 - Hudaýy alygyna girmek — käbir golýazmalarda baýlyga bil baglaýanlar üçin Hudaýy alygyna girmek. |
| 3976 John " s initial failure to recognize him (1:31) may underline the fact that he is known only by revelation (1:33; Smith, John 70), by the Spirit " s witness (15:26; 16:7–11). 3977 See Malina, World, 78. 3978 The two Greek words for knowledge used here function interchangeably in the Fourth Gospel; see on «Knowledge and Sight» in the introduction, ch. 6, above. 3979 See comment on 13:5. 3980 E.g., Diogenes Laertius 6.2.44; b. B. Bat. 53b (though both sources ridicule treating slaves in such a demeaning manner); Aeschylus Agamemnon 944–945; see Daubés and Urbachs citations below. Other commentators have noted that this is the work of a slave (Westcott, John, 19; Hunter, John, 23). 3981 Exod 24:13; 33:11; Josh 1:1; 1 Kgs 19:21; 2 Kgs 5:20; 6:15; 8:4; Zeno in Diogenes Laertius 7.1.12; Cleanthes in Diogenes Laertius 7.5.170; t. B. Mesfa 2:30; cf. «Abot R. Nat. 27, §56B; p. Sotah 5:5, §4; perhaps more like fatherly counsel in Xenophon Anab. 3.1.5–7. Lachs, Commentary, 45, and Daube, Judaism, 266, cite also b. Ketub. 96a. Cf. Joshua as Moses» disciple and other «disciples of the prophets» (CD 8.20–21; Mek. Pisha 1:150–153; »Abot R. Nat. 11, §28 B). 3982 B. Ketub. 96a, cited by various commentators (many following Billerbeck), cf. Davies, Sermon, 135; Morris, John, 141. 3983 E.g., 2 Kgs 9:7,36; 10:10; 14:25; 17:13,23; 21:10; 24:2; Ezra 9:11; Isa 20:3; Jer 7:25; 25:4; 26:5; 29:19; 35:15; 44:4 ; Dan 3:28; 6:20; 9:6, 10 ; Amos 3:7; Zech 1:6; cf. " Abot R. Nat. 37, §95 B; Martin, Slavery, 55–56; Sanday and Headlam, Romans, 3; Käsemann, Romans, 5. 3984 E.g., 2Sam 3:18; 7:5,8,19–21,25–29; 1 Kgs 3:6; 8:24–26,66; 11:13,32,34,36,38; 14:8; 2 Kgs 8:19; 19:34; 20:6; 1 Chr 17:4, 7, 17–19, 23–27; 2 Chr 6:15–21, 42; Ps 78:70; 89:3, 20; 132:10; 144:10 ; Isa 37:35; Jer 33:21–22,26 ; Ezek 34:23–24; 37:24–25 ; cf. " Abot R. Nat. 43, §121 B. 3985 E.g., Exod 14:31; Num 12:7–8 ; Deut 34:5 ; Josh 1:1–2, 7,13,15; 8:31,33; 9:24; 11:12,15; 12:6; 13:8; 14:7; 18:7; 22:2,4–5; 1 Kgs 8:53,56; 2 Kgs 18:12; 21:8; 1 Chr 6:49; 2 Chr 1:3; 24:6,9; Neh 1:7–8; 9:14; 10:29; Ps 105:26 ; Dan 9:11 ; Mai 4:4; cf. 4Q378 frg. 22, line 2; L.A.B. 30:2, famulum; " Abot R. Nat. 43, §121 B. |
| 9228 Jub. 48:15–16. For other accusing angels, see 3 En. 28:8–9; t. c Abod. Zar. 1:18; Sabb. 17:3; Gen. Rab. 55:4; angels of nations in 3 En. 26:12; Lev. Rab. 21:4; Song Rab. 2:1, §3; 8:8, §1; cf. accusations from good angels in p. Sanh. 10:2, §7; Pesiq. Rab Kah. 24:11. 9230 E.g., Lam. Rab. proem 24 (the twenty-two letters of the alphabet, used in the law). Cf. also God " s angel «Conviction» (λεγχος), the priest (Philo Unchangeable 135,182–183). 9231 Schnackenburg, John, 3:143. Cf. also Johnston, Spirit-Paraclete, 144. For this lawsuit as merely the culmination of the Johannine trial motif, see Dahl, «History,» 139. Such reversal provided irony (cf. Aeschines Timarchus 117–118; Xenophon Mem. 4.8.9–10; Seneca Controv. 6.5; also Keener, Background Commentary, 342–43, on Acts 7:54–56, 58, 60). 9237 As Kennedy, Classical Rhetoric, 124, does. Aune, Prophecy, 97, recognizes the Israelite judicial speech. 9238 See, e.g., Blenkinsopp, «Reproach»; Boyle, «Lawsuit»; Gemser, «Controversy-Pattern»; Wein-feld, «Patterns,» 187–88 (comparing ancient Near Eastern legal practice and treaty language); Ramsey, «Speech-Forms» (probable on secular use, although I do not believe he has established the cultic use). 9239 Cross, Myth, 188–89; cf. Rabe, «Prophecy,» 127. Derrett, «Advocacy,» finds a background in Daniel " s defense of Susanna and in Isa 11:4–5; a Jewish audience might have recalled such passages as part of the larger forensic background (cf. Isa 11:1–2). 9240 CD 1.1–2 (). In Pauline thought, see Barth, Justification, 15–21,26, who sees the OT covenant lawsuit language as part of the background for Pauline justification. 9241 Shea, «Form,» correctly observes parallels to Israelite and ancient Near Eastern covenant formulas (cf. Aune, Environment, 159, 242, for the thesis, probably also correct, of parallels with «ancient royal and imperial edicts»); but although most of these letters include praise as well as blame (Stowers, Letter Writing, 80–81, noting that this was standard; cf. p. 173), the judgment oracles in this covenant context may well be reminiscent of the rib controversy speech of earlier prophets. The listings of cities and nations in oracles of judgment had been standard since biblical times and continues in many of the (Diaspora Jewish) Sibylline Oracles. |
|
|
