200 " Бдение» ( γρυπνα) с самого возникновения монашества являлось необходимой и существенной частью иноческого подвижничества. Преп. Иоанн Кассиан Римлянин , описывая жизнь и уставы египетских монахов и призывая подражать им, приводит две основные причины, определяющие важность бдений: во-первых, они необходимы потому, что «завистник-враг» (invidus inimicus), ревнуя к нашей чистоте, обретенной во время ночных псалмопений и молитв, стремится лишить нас ее, осквернив какой-либо «сонной грезой» (quadam somni inlusione). Во-вторых, даже если и нет опасности, исходящей от подобной «диавольской грезы» (diaboli inlusio), все равно чистый сон монаха может навеять лень (вялость – inertiam) на него, ослабить его ум, притупить остроту его [духовного] чувства (или «мышления» – perspicaciam sensus) и исчерпать полноту сердечную («тучность сердца»pinguedinem cordis), которые позволяют нам весь день противостоять нападкам врага (см.: Jean Cassien. Institutions cénobitiques. P. 82). Примечательно, что св. Аммон подчеркивает необходимость «умеренного» ( εν μετρ) бдения, предполагая, что чрезмерный подвиг бдения столь же отупляет душу, как и пресыщение сном, ибо, истощая человека, он ослабляет и его духовные способности. 201 Речь идет об одном из ключевых понятий православного аскетического богословия ( πνθος). «Сокрушению» посвящается целая глава в «Древнем Патерике» (см. указанный русский перевод, с. 3043); особую главу уделяет ему в своей «Лествице» и преп. Иоанн Лествичник (в русском переводе она не совсем точно называется «О радостотворном плаче»). Синонимом этого понятия является термин χατνυξις, традиционно переводимый на русский язык как «умиление». Впрочем, этот традиционный перевод уже недостаточно адекватен, ибо в современном восприятии умиление приобрело оттенок некой сентиментальности, лишившись той строгости, которая для данного слова была характерна и в греческом, и в древнерусском языках. Впрочем, и в древнерусском языке данное понятие имело богатый спектр оттенков. Так, И. И. Срезневский дает следующие значения этого слова: «сетование, горесть, уныние, смирение, благочестивое настроение, ласковость» (см.: Словарь древнерусского языка. Т. 3. М., 1989. С. 1205). Сокрушение хотя и связано с покаянием ( μετνοια), но объемлет более широкие и глубокие пласты христианской психологии; оно вызывается ощущением потери спасения, воспоминанием о прошлых грехах и страхом перед возможностью будущих. Следствием сокрушения является очищение от страстей и обретение здоровья души, которые наполняют душу радостью. Само такое сокрушение является даром Божиим (благодатью), но стяжать его следует молитвой. См.Тн. La spiritualitéde l’Orient chrétien. Manuel Systematique. Roma, 1978. P. 194–198 ).

http://azbyka.ru/otechnik/Aleksej_Sidoro...

3. Sed plures et philosophi aduersus Dicaearchum, Plato Strato Epicurus Democritus Empedocles Socrates Aristoteles, et medici aduersus Andrean et Asclepiaden, Herophilus Erasistratus Diodes Hippocrates et ipse Soranus, iamque omnibus plures Christiani, qui apud deum de utroque deducimur, et esse principale in anima et certo in corporis recessu consecratum. 4. Si enim scrutatorem et dispectorem cordis deum legimus, si etiam prophetes eius occulta cordis traducendo probatur, si deus ipse recogitatus cordis in populo praeuenit: quid cogitatis in cordibus uestris nequam? si et Dauid: cor mundum conde in me deus, et Paulus corde ait credi in iustitiam, et Iohannes corde ait suo unumquemque reprehendi, si postremo qui uiderit feminam ad concupiscendum, iam adulterauit in corde, simul utrumque dilucet, et esse principale in anima, quod intentio diuina conueniat, id est uim sapientialem atque uitalem (quod enim sapit, uiuidum est), et in eo thesauro corporis haberi, ad quem deus respicit, 5. ut neque extrinsecus agitari putes principale istud secundum Heraclitum, neque per totum corpus uentilari secundum Moschionem, neque in capite concludi secundum Platonem, neque in uertice potius praesidere secundum Xenocraten, neque in cerebro cubare secundum Hippocraten, sed nec circa cerebri fundamentum, ut Herophilus, nec in membranulis, ut Strato et Erasistratus, nec in superciliorum meditullio, ut Strato Physicus, nec in tota lorica pectoris, ut Epicurus, sed quod et Aegyptii renuntiauerunt et qui diuinarum commentatores uidebantur, ut et ille uersus Orphei uel Empedoclis: namque homini sanguis circumcordialis est sensus. 6. Etiam Protagoras, etiam Apollodorus et Chrysippus haec sapiunt, ut uel ab istis retusus Asclepiades capras suas quaerat sine corde balantes et muscas suas abigat sine capite uolitantes, et omnes iam sciant se potius sine corde et cerebro uiuere, qui dispositionem animae humanae de condicione bestiarum praeiudicarint. XVI. 1. Est et illud ad fidem pertinens, quod Plato bifariam partitur animam, per rationale et inrationale.

http://azbyka.ru/otechnik/Tertullian/o-d...

(46). Ad interiorem suum prodebat exterior. Nam vultu semper placido et angelico, ita ut secundum scripturam, corde lætante, vultus floreret, sicut numquam in risu iusto remissior, ita numquam meroris nimietate depressus, nisi forte quando pro alienis peccatis lugebat; numquam aliquem odio habuit et non solum pro amicis, sed etiam pro inimicis toto affectu cordis oravit, nec docuit verbis quod non adimplevit exemplis. Nulla hora eum diei sine divini eloquii meditatione transibat, sed nec dormientem præteribat; nam frequenter et dormire visus est et meditari, ita ut recte et veraciter diceret: Meditatio cordis mei in conspectu tuo semper. (47). Quodam igitur tempore, dum iter ageret circa Alpina loca, virvene rabilis sanctus Eucherius episcopus cum ipso erat. Factum est, ut in media strata infelix et infirma mulier occurreret, [quæ], manibus pedibusque contractis, per terram reptabat. Quam cum fuisset intuitus, interrogavit ipsum sanctum Eucherium, quid esset hoc, quod sic per terram se traheret. Ille mulierem interrogavit. Ipsa respondit, iam annis multis paralyticam se et omnibus membris contractam. Tunc beatus Cæsarius dixit sancto Eucherio: ‘Descende et signa eam’. Ille coepit quasi trepidare et excusare, omnino ille non desistere, nisi faceret. Descendit itaque et signavit eam et dixit: ‘Ecce! feci quod iussisti’. Cui rursus ait: ‘Mitte modo manum tuam et adprehende manum illius et erige eam’. Ipse respondit: ‘Faciam aliud, quicquid tu Eucherio iusseris; hanc vero rem adgredi non præsumam. Sed istud fac tu, cui dedit Deus et animas et corpora sanare languentium’. Ille respondit: ‘Interim tu fac quod dico’. Cumque ille fortiter reniteretur et humiliter et lacrimabiliter excusaret diutiusque contenderet, dixit ad eum: ‘In ignem tu propter oboedientiam ingressurus eras, qui nec propter misericordiam es paratus facere quod caritas iubet? Mitte ergo manum tuam in nomine Domini et erige eam’. Tunc iussis oboediens, mulierem, porrecta manu, levavit; pedibus suis atque omnibus membris recuperatis, ad hospitiolum suum incolumis ambulavit.

http://azbyka.ru/otechnik/Zhitija_svjaty...

Pero la persona no fue hecha para vivir solo. Dios lo ha creado para vivir en sociedad; es un ser social. Por consiguiente, la sociedad humana, por las mismas razones (data proporcione) que valen para el individuo, tiene a su vez la obligación de dar a Dios, su autor, un culto público y social. Este culto, cuya organización Dios podía dejar a la libre voluntad de los jefes de la sociedad, quiso organizarlo El mismo en el mundo por divina revelación: primero, mediante el culto mosaico, y más tarde, mediante el culto cristiano, que, establecido por Cristo y sus apóstoles en líneas esenciales, se desarrolló admirablemente a través de los siglos por la obra asidua y clara de la Iglesia católica. El término culto, por lo tanto, que en sentido genérico significa toda expresión de sentimiento religioso, designa, en sentido objetivo, aquel conjunto fijo y ordenado de normas por el cual se halla organizada la religión exterior correspondiente a una determinada sociedad. Tendremos así un culto pagano, un culto hebreo, un culto cristiano. En éste segundo caso, culto viene a ser, como veremos, sinónimo de liturgia, y a este término nos atendremos preferentemente según el uso más común de los escritores modernos. Muy agudamente observa San Agustín: Orantes de membris sui corporis faciunt quod supplicantibus congruit, cum genua figunt, cum extendunt manus, vel etiam prosternuntur solo, et si quid aliud visioiiiter faciunt, quamvis eorum invisibilis voluntas et cordis intentio Deo nota sit, nec Ule indigeat his indiciis, ut humanus ei pandatur animus; sed hiñe magis seipsum excitat homo ad orandum gemendumque humilius ac ferventius. Et nescio quomodo, cum hi motus corporis fien nisi motu animi praecednte non possint, eisdem rursus exterius visibviter foctis Ule interior invisibilis, qui eos fecit, augetur; ac per hoc cordis affectus, qui ut fierent ista praecessit, quia facta sunt crescit (De cura gerenda pro mortuis: PL 40,597). 2. Nocion de la Liturgia Liturgia, según el sentido etimológico ληιτον ργον (publicum opus, munus, ministerium), en el uso corriente de los clásicos griegos entraña el concepto de una obra pública llevada a cabo en bien del interés de todos los ciudadanos.

http://azbyka.ru/otechnik/spanish/histor...

41.6. Superbi doctores uulnerare potius quam emendare nouerunt, Salomone testante: In ore stulti uirga superbiae,quia increpando rigide feriunt, et conpati humiliter nesciunt. 41.7. Bene alieni peccati curanda uitia suscipit, qui hoc ex cordis dilectione et humili conscientia facit. Ceterum qui delinquentem superbo uel odioso animo corripit, non emendat, sed percutit. Quidquid enim proteruus, uel indignatus animus protulerit, obiurgantis furor est, non dilectio corrigentis. XLII. De humilitate praepositorum. 42.1a. Qui praeficitur ad regimen, taliter erga disciplinam subditorum praestare se debet ut non solum auctoritate, uerum etiam humilitate clarescat. Sed tamen ita erit in eo uirtus humilitatis, ne dissoluatur uita subditorum in uitiis; atque ita auctoritas aderit potestatis, ne per tumorem cordis seueritas existat inmoderationis. 42.1b. Haec est in Dei sacerdotibus uera discretio, qua nec per libertatem superbi, nec per humilitatem remissi sunt. Hinc est quod sancti cum multa constantia redarguerunt etiam principum uitia; in quibus cum summa esset humilitas, loco tamen necessario libere transgressores iustitiae increpabant. 42.2. Aliquando etiam subditis nos oportet animo esse humiliores, quoniam facta subditorum iudicantur a nobis, nostra uero Deus iudicat. 42.3. Agnoscat episcopus seruum se esse plebi non dominum; uerum haec caritas, non conditio exigit. XLIII. De doctrinae discretione. 43.1. Non omnibus una eademque doctrina est adhibenda, sed pro qualitate morum diuersa exhortatio erit doctorum. Namquosdam increpatio dura, quosdam uero exhortatio corrigit blanda. 43.2. Sicut periti medici ad uarios corporis morbos diuerso medicamine seruiunt, ita ut iuxta uulnerum uarietates medicina diuersa sit, sic et doctor ecclesiae singulis quibusque congruum doctrinae remedium adhibebit, et quid cuique oporteat, pro aetate, pro sexu ac professione adnuntiabit. 43.3–4a. Non omnibus ea quae sunt clausa aperienda sunt. Multi sunt enim qui capere non possunt. Quibus si indiscrete manifestentur, statim aut detrahunt aut neglegunt. ­ Prima quippe prudentiae uirtus est eam quam docere oporteat existimare personam.

http://azbyka.ru/otechnik/Isidor_Sevilsk...

237. 3). Говоря об аскетическом подвиге, К. соединяет действие благодати с усилиями человека и «устремлением его сердца» (intentio cordis): «Кто мог бы исполнить все это без благодати Божией и без великого напряжения сердца?» (Ibid. 236. 4). Очищение от страстей дается человеку по милости Божией, но чтобы обладать этой свободой, ему нужно потрудиться. Ежедневный труд подвижника состоит гл. обр. в стяжании благих навыков и борьбе со страстями, или с «испорченностью сердца» (cordis nequitia - Hom. mon. 3). Монах в значительной степени огражден от тяжких грехов, но подвержен мелким и вынужден постоянно бороться с ними; пренебрежение ими подвергает человека большой опасности (Serm. 234. 4). К. сравнивает мелкие грехи с каплями воды, которые могут потопить корабль, если они накапливаются и не вычерпываются (Ibid. 235. 2). За любой неисправленный грех душа будет наказана в буд. веке (Ibid. 235. 3). Различно, по мысли К., следует относиться к проступкам и грехам др. людей. Должно простить грех своему обидчику, и это одно из основных средств к очищению от собственных грехов (Ibidem). Но грехи против Бога (in Deo peccata) не следует прощать с легкостью, чтобы они не оказались примером погибели для других (Ibidem). К. напоминает, что уже побежденные страсти могут быстро возвращаться, если монах не будет ревновать о стяжании добродетелей (Reg. ad monach. 26). Все добродетели К., хотя и неявно, разделяет на внешние и внутренние. Говоря о добродетели нестяжания, он поясняет, что истинная добродетель состоит в помыслах (пожеланиях), тогда как внешнее нестяжание может быть вынуждено обстоятельствами: «Ничего не иметь - подчас дело нужды, ничего же не желать - дело добродетели» (Hom. mon. 3). Внешние (телесные) добродетели бесполезны, если нет внутренних (духовных) (Serm. 237. 4). Настоятель монастыря (abba) является его адм. главой и духовным отцом (pater) общины. На него возлагается попечение как о материальных нуждах, так и о духовном устроении монашествующих. Они же в свою очередь должны оказывать авве не только дисциплинарное послушание, но и искреннюю любовь (Serm.

http://pravenc.ru/text/1684255.html

Т. 94. Col. 1108В). Св. Григорий Богослов говорит: Бог Сын «воспринимает мою плоть, чтобы и образ спасти, и плоть обессмертить» (Or. XLV, 10/PG. Т. 36. Col. 636А). 435 Cp.: Попов И. В. Мистическое оправдание аскетизма в творениях преп. Макария Египетского /Богословский вестник. 1904. Т. 3. С. 556–559. Профессор Попов особенно выделяет эту сторону учения преп. Макария и говорит, что его учение о непрестанном воплощении является единственным в своем роде в патриотической литературе (Цит. соч. С. 559. Примеч. 1). – В своем исследовании о преп. Макарии (Ibid. Р. 120) Штоффельс мимоходом напоминает об этом многозначительном факте; как он утверждает, св. Макарий «die historische Erl Eosung als Typus der Rettung jeder Einzelseele darstellt». 446 Hom. XVIII, 3. Col. 636C; Hom. XIX, 3. Col. 644D; De custod. cordis, 13. Col. 837BC. Ibid. 14. Col. 841A. 450 De patientia et discr. 22–23. Col. 884AB; Hom. V, 6. Col. 501BC; II Ep. Col. 42ID; Hom. XXI, 4–5. Col. 657CD. 476 Hom. XV, 22. Col. 589C. По преп. Макарию начало веры зависит от человека, а возрастание и совершенствование – от Бога. Связанная «оковами тьмы, возложенными на нее духами злобы», душа «не может ни любить Господа, ни сколько желает веровать». Hom. XXI, 2. Col. 656D. Cp.: Apophtegm. 20. Col. 249А. 478 Hom. XV, 22. Col. 589CD: «Как ты от членов своих принесешь Ему дар, так и Он, подобно сему, от собственных Своих членов уделит душе твоей, чтобы все тебе делать, и любить, и молиться чисто». 526 Hom. VI, 3. Col. 520BC; De orat. 3. Col. 886Ä Непрестанной молитвой человек побеждает «неустройство (и непостоянство) ума». 536 De orat. 2. Col. 853B. Cp.: De oral. 14. Col. 864D: «Дело молитвы и служения слову, совершаемое надлежащим образом, выше всякой добродетели и заповеди». 538 Hom. XL, 1. Col. 764A. Cp.: De custod. cordis, 8. Col. 825D; De perfect, in Spirit. 15. Col. 852B. 541 Так преп. Макарий истолковывает слова апостола Павла в церкви хощу пять словес умом моим глаголати ( 1Кор.14:19 ): « Церковь можно разуметь в двух видах: или как собрание верных, или как душевный состав.

http://azbyka.ru/otechnik/Iustin_Popovic...

21 . Gallo canente spes redit, Aegris salus refunditur, Mucro latronis conditur, Lapsis fides revertitur. 25 . Iesu, labantes respice Et nos videndo corrige; Si respicis, lapsus cadunt Fletuque culpa solvitur. 29 . Tu, lux, refulge sensibus Mentisque somnum discutë Те nostra vox primum sonet Et vota solvamus tibi 16 . Hymnos II 1 . Deus creator omnium Polique rector, vestiens Diem decoro lumine, Noctem soporis gratia 5 . Artus solutos ut quies Reddat laboris usui, Mentesque fessas allevet Luctusque solvat anxios. 9 . Grates peracto jam die Et noctis exortu preces Votis, reos ut adjuves 17 Hymnum canentes solvimus. 13 . Те cordis ima concinant, Те vox сапопа concrepet, Те diligat castus amor, Те mens adoret sobria. 17 . Ut cum profunda clauserit Diem caligo noctium, Fides tenebras nesciat Et nox fide reluceat. 21 . Dormire mentem ne sinas, Dormire culpa noverit, Custos 18 fides refrigerans Somni vaporem temperet. 25 . Exuta sensu lubrico Те cordis alta somnient Ne hostis invidi dolo Pavor quietos suscitet. 29 . Christum rogemus et Patrem, Christi Patrisque Spiritum, Unum potens per omnia Fove precantes, Trinitas. Hymnos III 1 . Iam surgit hora tertia, Qua Christus ascendit crucem, Nil insolens mens cogitet, Intendat affectum précis. 5 . Qui corde Christum suscipit, Innoxium sensum gerit Votisque praestat sedulis Sanctum mereri Spiritum. 9 . Haec hora qua finem dedif Diri veterno criminis, Mortisque regnum diluit Culpamque ab aevo sustulit. 13 . Hinc jam beata tempora Coepere Christi gratiä Fide replevit Veritas 19 Totum per orbem Ecclesias. 17 . Celso triumphi vertice Marti loquebatur suaë En, filius, mater, tuus; Apostole, en mater tua. 21 . Praetenta nuptae foedera Alto docens mysterio, Ne virginis partus sacer Matris pudorem laederet. 25 . Cui fidem coelestibus Iesus dedit miraculis: Nec credidit plebs impia; Qui credidit, salvus erit. 29 . Nos credimus natum Deum Partumque Virginis sacrae, Peccata qui mundi tulit, Ad dexteram sedens Patris. Hymnos IV 1 . (Intende qui regis Israel,

http://azbyka.ru/otechnik/Petr_Cvetkov/g...

Unius ob iram prodimur. Perfidus, quia fraudulentus est et sine fide, quasi perdens fidem. Periurus, quia perpere iurat, id est male iurat. Periurus autem in verbo R non habet. Nam peiuro et deiero dicimus. Praevaricator, malae fidei advocatus, et qui vel in accusando nocitura, vel in defendendo profutura praetereat aut inutiliter dubieque ponat mercedis gratia licet corruptus. Cicero: «Quid enim tam praevarum?» id est valde varum. Pellax, dolosus et fallax, a pelle, id est vultu. Foris enim, ut fallat, arridet, sed nequitiam intus gerit. Profanus, quasi porro a fano. Sacris enim illi non licet interesse. Parricida proprie dicitur interfector parentis, quamvis quidam veteres hunc parenticidam dixerunt, quoniam parricidium et homicidium quocumque intellegi possit, cum sint homines hominibus pares. Persecutor non semper pro malo intellegitur; unde et persecutus, perfecte secutus. Publicanus est qui vectigalia publica exigit. Vel qui per publica negotia saeculi lucra sectantur, unde et cognominati sunt. Peccator a pelice, id est meretrice vocatus, quasi pelicator; quod nomen apud antiquos tantum flagitiosum significabat, postea transiit hoc vocabulum in appellationem omnium iniquorum. Prostitutae, meretrices a prosedendo in meritoriis vel fornicibus. Pelex apud Graecos proprie dicitur, a Latinis concuba. Dicta autem a fallacia, id est versutia, subdolositate vel mendacio. Procurvus, quasi per longum curvus. Pavidus est quem vexat trepidatio mentis. Habet cordis pulsationem, cordis motum. Nam pavere ferire est, unde et pavimentum. Petro autem et rupex a duritia saxorum nominantur. Pusillanimis, pusillo animo. Petulcus dictus ab adpetendo; unde etiam et meretrices petulcas vocamus. [Productus.] [Pisinnus.] Q Quaestor a quaerendo dictus, quasi quaesitor. Quaestuosus. Querimoniosus. Querulus, quia querellam infert. Quietus, quod sit ipse sibi animo securus, neminem tangens. R Religiosus ait Cicero (Deor. Nat. 2,72) a relegendo appellatus; qui retractat et tamquam relegit ea quae ad cultum divinum pertineant.

http://azbyka.ru/otechnik/Isidor_Sevilsk...

25.3. Antequam ueniat Antichristus, multa eius membra praecesserunt, et prauae actionis merito caput proprium praeuenerunt secundum apostoli sententiam qui iam iniquitatis mysterium operare illum adfirmat, etiam antequam reueletur. 25.4. Magnitudo signorum faciet sub Antichristo ut electi, si fieri potest, in errorem mittantur. Sed si electi, quomodo sunt in errorem mittendi? Ergo ibunt in errorem titubationis ad modicum pro multitudine prodigiorum, non tamen deiciendi sunt ab stabilitate sua terrorum inpulsu atque signorum. Vnde et ideo ponitur si fieri potest, quia electi perire non possunt, sed cito resipiscentes, cordis errorem religione coercebunt, scientes praedictum a Domino esse ut, dum hoc fecerint aduersarii, non conturbentur sancti. 25.5. Tam mira facturus est prodigia et signa dum uenerit Antichristus, ut etiam electis quoddam cordis gignatur scrupulum. Quod tamen cito exsuperet in illis ratio, per quam scient in deceptione reproborum et electorum probatione eadem fieri signa. In quo tempore per patientiam gloriosi erunt sancti, non per miracula sicut martyres fuerunt priores. Illi enim et persecutores sustinebunt et facientes prodigia. Proinde et durius bellum sustinebunt, quia non solum contra persequentes, sed etiam contra miraculis coruscantes dimicaturi sunt. 25.6. Grauius sub Antichristi temporibus contra ecclesiam desaeuiet synagoga quam in ipso aduentu saluatoris christianos est persecuta. 25.7. Dum in martyres diabolus iam exercuerit magnam crudelitatem etiam ligatus, crudelior tamen erit sub Antichristi temporibus, quando etiam erit soluendus. Nam si tanta ligatus facere potuit, quanta solutus faciet? 25.8. Quanto propinquius finem mundi diabolus uidet, tanto crudelius persecutiones exercet, ut, quia se continuo damnandum conspicit, socios sibi multiplicet, cum quibus gehennae ignibus addicatur. 25.9. Quanto breue tempus uidet sibi restare diabolus ut damnetur, tanto in magna persecutionis ira mouetur, diuina iustitia permittente, ut glorificentur iusti, sordidentur iniqui, et ut diabolo durior crescat damnationis sententia. XXVII. De resurrectione.

http://azbyka.ru/otechnik/Isidor_Sevilsk...

  001     002    003    004    005    006    007    008    009    010